Uğur Mumcu

Necdet Şen - 25 Ocak 2002   bu yazar neler yazar?

---

Uğur Mumcu öleli 9 yıl olmuş.

Sanırım dün (yoksa evvelsi gün mü?) ölüm yıldönümüydü, gazete okumadığım ve televizyon seyretmediğim için fark edemedim.

İrkiltici haberin memleket gündemine bomba gibi düştüğü ve televizyonların olayı müzikal dramaya çevirdiği o günlerde Joker dergisinde Memet ile Memo'yu çiziyordum. O hafta öyküye ara verip Uğur Mumcu neden öldürüldü? sorusunun yanıtını aradım kendi çapımda.

Hatırlıyorum, 100 bin kişi yürümüştü cenazede ve o kalabalığı fırsat bilen "aydınlanmanın cuntacısı" megafonu kaptığı gibi o kalabalığa gazete reklamı yapmış, kalabalığın gözyaşlarını tiraja tahvil etmeyi denemişti.

Bilmediği bir şey vardı o kalabalığın: Uğur Mumcu eğer Pazar sabahı arabasında patlayan bombanın kurbanı olmasaydı, Pazartesi günü uçağa atlayıp İstanbul'a gelecek ve büyük bir olasılıkla vahim bir kan uyuşmazlığı yaşadığı Nazi muhibbi gazete yönetimine istifasını sunacaktı.

Bu kararını bir iki gün öncesinden gazetenin yazarlarından birine telefonda anlatmıştı.

Ama istifa etmeye ömrü vefa etmedi ve o şeceresi karanlık cunta bağımlısı, Uğur Mumcu'nun ölümünün yarattığı tepki atmosferini cenazeyi izleyen günlerde de son kırıntısına kadar istismar etti.

Uğur Mumcu ile nasıl tanıştık?

Aynı gazetede çalışmakla birlikte tanışıklığım yoktu Uğur Mumcu ile. Zaten o Ankara'da yaşardı ve kırk yılda bir İstanbul'a uğradığında da biz ecirlerin olduğu katlarda değil de, en üstteki ağır yazarlar katında takılırdı. O nedenle Mumcu'nun da "onlardan biri" yani biz ecir tayfasıyla muhatap olmaya tenezzül etmeyen sivil paşa tayfasından biri olduğunu düşünürdüm.

Sonradan tanıdığımda öyle olmadığını gördüm. Sohbet sırasında, yıllarca neredeyse stajyer muhabir ücretine çalıştırıldığını, İstanbul'daki "ağır ittihatçılar" kastının kendisini hep dışladığını, ama en sonunda şurasına gelip de resti çekince ücretine zam yapıldığını anlatmış, sonra da acı bir tebessümle eklemişti:

- "Yani zam yapıldı derken, sanma ki çok yüksek bir ücret kopardım; ben de artık Ali Sirmen ile aynı ücreti alıyorum."

Oysa Uğur Mumcu haftada beş gün yazıyordu ve her yazdığıyla yer yerinden oynuyordu. Ama belli ki cuntacıların gözünde o bir "derkenar" idi.

Bir ihbar

Seksenli yılların bitmesine bir iki yıl kalmıştı. Günün birinde bir okur aradı ve o dönemin çoook mühim bir devlet adamının büyük oğluyla ilgili önemli sırlar ifşa edeceğini söyledi.

Buluştuk. Anlattıklarını dinledim. İddiasına göre, "yönetici olarak çalıştığı şirketin gümrük brokerliği yapan patronuyla büyük adamın büyük oğlu çok sıkı fıkı ahbapmış. Büyük oğul patronunun odasından çıkmazmış ve bütün o rüşvet ve yolsuzluk işleri o odadan yürütülüyormuş."

"Bütün bunları neden bana anlatma ihtiyacı duyuyorsunuz?" dedim, namus, ahlâk, fazilet yaveleri dinledim. "Niye orada çalışıyorsunuz?" dedim, "ekmek parası" dedi. Pek inanasım gelmedi. Belki patronunun defterini dürmek, piyasayı kapmak istiyordu, belki "bir yerlerle" bağlantısı vardı, belki konu "tamamen duygusal" idi, bunu bugün de çözebilmiş değilim.

Netice itibariyle, muhbir vatandaş, bu ülkedeki her gazetecinin üzerine balıklama atlayacağı bir yem tutuyordu elinde: Çok mühim bir siyasetçinin oğlunun kellesi.

Ama ben gazeteci değil, çizgi romancıydım. Buna benzer daha önceki ihbarları doğrudan yazı işlerine havale etmiştim. Örneğin, "büyük bir gazetenin patronunun eşinin Kekova'dan tarihi eser kaçırdığı" yolundaki bir okur ihbarı gibi…

Ne mi olmuştu? Hiiç! Ne olmasını bekliyordunuz?

- "Gazetenin parasıyla bedava tatil yapacaksın değil mi? Yağma yok! Niye seni göndereyim, Deniz Som'u gönderirim" demişti yazı işleri müdürü kisvesindeki bostan korkuluğu.

- "İyi o zaman, sana da gelirse böyle bir ihbar, gönderirsin samimi arkadaşını" demiş ve bırakmıştım işin peşini.

Ama bu seferki konu -görünüşe göre- çok büyük olduğundan, böyle küçük çaplı adamlarla muhatap olmaktansa konuyu doğrudan doğruya Uğur Mumcu'ya aktarmayı düşündüm. Gazetenin faksından ona bir mesaj yollayıp durumu özetledim.

Aynı gün Uğur Mumcu'dan yanıt geldi:

- "Önümüzdeki günlerde İstanbul'a geliyorum, bunu o zaman daha ayrıntılı konuşalım."

Birkaç gün sonra onu yazı işlerinde -ilk kez- gördüğümde kendimi tanıttım, bir köşeye çekildik, ayrıntıları naklettim. İlgilendi. Muhbir vatandaşa (adını bile hatırlamıyorum artık) bana bıraktığı numaradan telefon ettik. Gayrettepe cıvarındaki kafe ile birahane arası, berbat, gürültülü, duman altı bir yerde buluşuldu.

Ben böyle işlere alışık değildim, kendimi ajan filmlerindeymişim gibi hissediyordum ama Uğur Mumcu rahattı. Bizi her halde bir komplonun içine çekmeye çabalayan haspa, insanı rahatsız edecek kadar rahattı. Kırk yıllık ahbap gibi davranıyordu Uğur Mumcu'ya. Ünlü ve karizmatik bir gazeteciyle yeni tanışan birinden beklenecek çekingenlikten eser yoktu üzerinde. Bana anlattığı hikâyeyi bir de ona anlattı.

Uğur Mumcu ona "bu iddialarınızı kanıtlayacak belgeleriniz varsa verin, yayınlayayım" dedi. Muhbir, "belge yok, her şey bizim patronun kasasında kilitli, beni odaya sokmuyorlar bile, ama -siyasetçinin- oğlu hep orada, bütün işler o odadan yürütülüyor, odaya dinleme cihazı yerleştirelim" diye önerdi.

Uğur Mumcu'nun aklına yatmadı bu fikir; "bu suçtur, öyle işlere ne ben kalkışırım, ne de size tavsiye ederim" dedi.

Muhbir tek çözümün bu olduğu konusunda ısrarcıydı.

Mumcu elini ceketinin iç cebine attı, şimdiki volkmenlerin kulaklıklarına benzeyen kablolu bir şeyler çıkarıp gösterdi.

- "Bunu yurt dışına giden bir arkadaşa getirttim; dinleme cihazı" dedi.

O zamanlar o tarz elektronik zırıltılar bugün olduğu kadar kolay bulunan şeyler değildi.

Başka bir şey daha çıkardı. Kıravat iğnesine benziyordu.

- "Bu da" dedi, "mikrofilm çeken bir fotograf makinesi; bunu da dışarıdan ısmarladım. Ama bu tarz şeyler yasal değildir, kullanamayız. Belgeniz varsa onları getirin, belge yoksa, kendinizi tehlikeye atmayın boş yere."

Kalkma zamanımız geldi. Uğur Mumcu saati sordu, söyledim. Kolundaki eski saati kurmaya çalıştı. Yine bir ultra-elektronik numara gösterecek sandım, meğer saati o kadar külüstürmüş ki, on dakika geri kalıyormuş. O yüzden saati sormuş.

* * *

Dönüşte "ne düşünüyorsunuz abi?" diye sordum. Temkinliydi, "her şey olabilir" dedi, "provakatör de olabilir."

"Ama çok samimi görünüyor" dedim.

- "Bunlar acaip iyi rol yapabilirler" dedi.

O olaydan yola çıkarak yazdığım Komplo adlı bir senaryom yıllardır çekmecemde duruyor. Belki bir gün kifayetsiz muhterislerden bize de sıra gelir de bir yerlerden para bulur çekerim. Belki çekemeden ölürüm, fikir ve sanat eseri hırsızlarına gün doğar, bol bol talan ederler bıraktıklarımı.

* * *

O günden aklımda kalan en yoğun duygu ne, biliyor musunuz? Gazetede çalışıyordum. Çizgi romanım o aralar çok popülerdi. Ama gene de beş parasızdım. Bindiğimiz taksinin parasını Uğur Mumcu ödedi. Bundan çok utandım. Konuğumdu, ben ödemeliydim.

"Karanlık dehlizler"

Birkaç yıl sonra, Hızlı Gazeteci'nin Nazi muhibbi gazeteden şutlanmasına neden olan bantlarda, "sizi gidi sahte demokratlar, hem kendi gazetenizi sağa kaymakla suçlayıp batırmaya çalışıyorsunuz, hem de Kenan Evren'in anılarını manşetten yayınlayan gazeteye kapağı attınız" bağlamında bir şeyler yazıp çizdiğimde, Günaydın gazetesi "Necdet Şen sizi Evren'le aynı gazetede çalışmakla suçluyor, ne diyorsunuz?" diye rahmetliden demeç almıştı.

Oysa bir tek o değildi o gazeteye transfer olan. Belli ki amaç, bizi kavga ettirip kenardan seyretmekti. Bu da gazetecilik işte. Buralarda pek revaçta.

* * *

Yine o ayrışma günlerinde, Nazi muhibbi gazetenin Ankara bürosundaki toplantılardan birinde, gazeteyi cümbür cemaat terk eden ekip bir toplantı yapmış. O toplantıda Hızlı Gazeteci'de çizilenlerden de konuşulmuş.

(O günlerde ben tarafımı seçmiş ve gazeteyi çete savaşı yaparak ele geçirmeye çalışan bu kesime karşı tavır almıştım.)

Muhabirlerden ikisi toplantı biter bitmez arayıp dedikoduyu yetiştirdi:

- "Necdet, toplantıda Uğur Mumcu senin için 'bilmemne 'dedi."

Güldüm. "Derse desin" dedim, "ne olmuş?"

- "Şaka değil, ciddi söylüyoruz, böyle dedi."

- "Yahu derse desin. Böyle dandik konulara mı takayım kafayı şimdi?"

Ama o iki arkadaş da -neden, bilemiyorum- beni ona karşı kışkırtmak için epey abandılar.

- "Bu adamla mahkemede hesaplaşmalısın, onu dava et."

- "İyi de niye? Böyle zırva bir nedenle koskoca iki adamın mahkeme koridorlarında boy göstermesi ayıp değil mi?"

- "Ama" dediler, "bu adamın ruhundaki karanlık dehlizlerin herkes tarafından bilinmesi gerek."

"Karanlık dehliz" haaa? Hımmmm… Bir düşüneyim bakalım.

Ertesi gün aynı toplantıya katıldığını bildiğim bir başka muhabir arkadaşı aradım ve sordum:

- "Uğur Mumcu benim için bazı ayıp sözler sarfetmiş, doğru mu?"

- "Pek sayılmaz" dedi arkadaş. "O, asıl senin o tarz sözler sarf ettiğin kanısına varmış, toplantıda öyle bir konu açtı" dedi.

- "Nasıl?" dedim.

- "Hani sen gazeteden ayırılanları Sodom ve Gomorra kentlerini topluca terk eden Lût kavmine benzetmiştin ya, Uğur Mumcu buna takılmış. 'Necdet bizi niye Lût kavmine benzetiyor? Lût kavmi, Gomorra, Sodom, Sodomi (oğlancılık) sözcüğünü çağrıştırıyor; yoksa Necdet bizi o tarz şeylerle mi itham ediyor?' diye sordu."

- "Yani benim için 'i… 'demedi mi?"

- "Hayır, tam tersine, senin öyle şeyler ima ettiğin izlenimine kapılmış, o konuda şaşkınlığını dile getirdi sadece."

Hadi, buyur, buradan yak.

Ben bir akşam evvel arayıp telefonda gaz veren o iki değerli gazeteci arkadaşın kışkırtmasıyla kaleme kâğıda sarılıp ahfad-silsile dümdüz gidebilir ya da sahiden mahkemeye verebilirdim. Düşünebiliyor musun maskaralığı?

- "Sensin oğlancı!"

- "Hayır, sensin!"

Hakikaten de bayağı "karanlık dehliz" var bu medya dünyasında.

O iki arkadaşın ikisi de daha sonra televizyonda ve gazetelerde "medya etiği" konusunda kalem oynatmaya başladı. Bu işi yapmaya en uygun kişi onlar olduklarındandır her halde.

* * *

Pazarda limon satayım diyorum ama orada da vardır mutlaka dehliz mehliz.

Ya da oturup şu bizim medyanın neyin nesi olduğunu anlatan bir kitap falan yazayım. Ya da en iyisi, bunları hicveden bir sit-com komedi falan…

Peki televizyon dünyasında yok mudur hiç dehliz mehliz? Kralı var hem de. O da başka bir yazının konusu. Hızlı Gazeteci'yi dizi film ya da sinema filmi yapmak için getirilen teklifleri ve daha sonrasında tanık olduğum bin bir ayak oyununu da anlatayım bir ara, apışıp kalın.

Unutturmayın ama, hatırlatın.

Bir de zaman zaman şu donuk bakışlı, rahip kılıklı "aydınlanmanın hırs küpü" ittihatçısının 32 kısım tekmili birden hayat hikâyesini, 9 Mart cuntasını, varlığı inkâr edilen Roz teyzeyi, Simon dayıyı, askeri okuldan atıldıktan sonra ölen kardeşi, seçimlerden sonra MHP genel başkanına ithafen yazılan övgü dolu yazıyı, mafya babalarıyla kurulan ahbap çavuş ilişkilerini, her toplu sözleşme öncesi ölümsüzler katından alt katlara inip sendikayı terk etmeleri konusunda çalışanlara baskı yapan solcu postuna bürünmüş o faşistin romanını yazayım diyor ve her seferinde "otur oturduğun yerde necdet, adam 77 yaşında, ertesi gün ihtiyarlıktan ölür, kendini berbat hissedersin" deyip vazgeçiyorum.

Ve tabii ki eşeklik ediyorum, konformist davranıp topluma karşı yükümlülüğümü ertelediğim için.

Sonra "ne toplumu lan?" diyorum; " işçi sınıfı devrim değil, sınıf atlamak istiyor; solcular ihaleyi askere devredip kendi hayatını yaşama derdinde. Müslümanlar başörtü inatlaşmasına saplanıp kalmış. Milliyetçiler Amerika'yı Anadolu'dan daha fazla seviyor. Liberallere sorarsan, köylülerimiz piyano dersi almaya başlayınca tüm dertler bitecek. Entellektüel dünyanın ufku, en çok satan gazetelerin manşetleriyle sınırlı. Hangi toplum?"

"Toplum, tercihini Reha'dan, Hıncal'dan, Seda'dan, İbo'dan, Edi'den Büdü'den yana kullanıyor. Biraz da onlar borçlu hissetsinler kendilerini topluma karşı" diyorum.

Ne toplumu?

Ve siz kıymetli okur…

Siz de toplum değil misiniz? Nooluyor size şunca yazı yazıyor, bir şeyler anlatıyoruz da? Her gün otuzbir çeker gibi gizlice siteyi açıyor verilenleri aldıktan sonra bir iyi günler maili bile göndermeden ikileyip gidiyorsunuz.

Anlayın çocuklar, o kadar kara delik gibisiniz ki, size gönderilen hiç bir ışık hüzmesi geri yansımıyor. Aydınlığı yutuyor ve karanlıkta saklanmaya devam ediyorsunuz. Muhtemelen özgüveniniz eksik; "imlâ yanlışı yaparsam necdetten azar işitirsem" falan gibi çocukça korkularınız var. Hani şu Nasreddin Hoca fıkrasındaki, fillerden şikâyetçi olan, ama yarı yolda çaktırmadan sıvışan tabansızlar var ya, onlara benziyorsunuz.

Göt korkusunun adını "ekmek parası" koymayı, kıvırtmak, küspeleşmek, duyarsızlaşmak için yeterli sebep sayıyorsunuz.

Hadi bilmeyenler henüz bilmiyor ama şu siteyi her gün ziyaret eden şunca kişi kimdir, necidir, yazdıklarımı okur mu, okuduğunu anlar mı, bunu bilmek benim hakkım değil mi sizce?

Karşınızda çırılçıplak duruyorum, karanlıkta ağaç tepelerine tünemiş, çaktırmadan seyrediyorsunuz. Yapmacıksız dostluğu pornografik bir nesne gibi algılayışınızdaki çürümüşlüğü ne zaman kavrayacaksınız?

Karşınıza geçmiş, size gece gündüz öyküler anlatan masalcı dedeye bir "merhaba" deyip kendinizi tanıtmak çok mu büyük bir külfet?

Ama yapmıyorsunuz. Tebessüm etmekten bile acizsiniz. Sevmeyi öğretmemişler mi size?

E, ben de insanım. Üstelik de ağzım bozuk. Bu gibi çölleşme durumlarında "öyle bilmem neye böyle bilmem ne" diyesim geliyor, daha fazla hasbıhâl etme ihtiyacı duymuyorum.

Haa, bu yazıları kime mi yazıyorum öyleyse?

Zamana yazıyorum. İnanın, oramda bile değilsiniz. Ben bunları gecelerden bir gece küçük kara balığın öyküsünü dinledikten sonra sabaha kadar uyku tutmayıp okyanusu hayal edecek olan küçük kırmızı balıklara yazıyorum.

O siz değilsiniz. Olsaydınız bilirdim.

Siz, "minik neco'yu çok seviyorum, çünkü ben de onun kadar çılgınım" falan diyen bir bağımlı türüsünüz sadece.

Sizin donukluğunuz nedense beni üşütüyor.

* * *

Son bir Uğur Mumcu anımı daha anlatacaktım ama birden bir isteksizlik çöktü üstüme, "değmez" duygusuna kapıldım.

Hadi Allah rahatlık versin.