Hoyratlık üzerine

Necdet Şen - 10 Mart 2001   bu yazar neler yazar?

---

Popüler söylemde "başarı öyküsü" diye adlandırılan durumların arkasında çoğunlukla adanmış bir kişilik, yoğun bir motivasyon ve öz sermayesini son kırıntısına kadar tüketircesine çalışma temposu yatar.

İçinde yaşamakta olduğumuz maddiyatçı sistem, her ne kadar yetenek ve benzeri yoğunlukları ticaret ham maddesi olarak algılama ve algılatma eğilimi taşısa da, kendi zaviyemden yetenek ve bunun meyvalarını bize cömert davranmış olan hayata ve insanlığa karşı borcumuzu ödemek için verilmiş bir ödev gibi algıladığıma sanırım daha önceki sohbetlerde de değinmiştim.

Her ne kadar Söz'ü herkes kendi meşrebince yorumlasa da, durup dinlenmeksizin çalışmalar ve çok şeyden vazgeçişler, tek bir beklentiden, "belki içinde üç beş güzel insanın soluk alabildiği minicik bir sevgi adacığı yaratabilirim" umudundan kaynaklanıyor.

İnternetin paranoya duygusunu baş köşeye oturttuğu, takma adların, rumuzların, imzasız nobranlığın, vandallığın önünü açtığı bu elektronik boyutta, zor bir işe soyundum. Ezberletilmiş olanın ötesinde düşünen, söz söyleyen insanlar için, kendi adıyla, rumuzsuz zırhsız, tüm kırılganlığı ve incitilebilirliğiyle, varlığını hoyratlıktan sakınmadan öne çıkanlar için web sitesi yapmanın, beterin beteri bir mayın tarlası olduğunu bilerek adım attım bu boyuta.

Okuyalı neredeyse 25 yıl oldu, Sevginin Ve Şiddetin Kaynağı'nda hatırlayabildiğim kadarıyla şöyle diyordu Erich Fromm:

"Eğer bir insan kişiliğini üretim süreci içinde yapıcı bir biçimde gerçekleştiremezse, kendini mağlûp hissettiği dünyaya karşı varlığını, yıkarak tahrip ederek duyurmayı deneyecektir."

Diğer yandan, "yol dediğin, yol eri içindir" diyor bir dost. Çeyrek yüzyıl boyunca kamuoyuna açık alanlarda, göz önündeki dergilerde ve gazetelerde, her ne ise meramımızı, dile getirdik. Ve ne ise bunun bedeli, ödedik durduk.

Gün oldu, yazıp çizdiğimiz dergiyi bombalama, gün oldu, "seni de gebertip Adapazarı'ndaki ölüm üçgenine atacağız" tehditleri altında ya da Ağır Ceza mahkemelerinde, kıvırtmadan, yan çizmeden, söylenmiş sözümüzün arkasında durduk. Genetik tesadüf omuzlarımıza ağır bir yük yüklemişti, hayata borcumuz vardı ödenecek. Bu sevgisizlik ve hoyratlık denizinde minicik sevgi adacıkları kuracaktık.

Gün oldu, patronuna gösterdiği köpekçesine kulluğun ödülünü köşe ve makam sahibi olarak alan kelle avcılarının, gün oldu, kandırılmış, beyni yıkanmış, üzerimize salınmış hazımsız, çiğ, şirret budalaların boy hedefi olduk. Takma adların, zırhlı arabaların ve angaje olunmuş istihbarat örgütlerinin korunaklı ortamı değil, herkesin incinebileceği, herkesin her an bir varmış bir yokmuş olabileceği, hiç kimsenin mutlak bir güvenlik içinde bulunamayacağı bir dünyada yaşadığımızı kabullenmenin, kendi değersiz benlik duygumuzun boyunduruğundan kurtulmanın bağışladığı özgüven idi yegâne sermayemiz.

Güldük geçtik bütün o kuru gürültülere, hasta ruhlu küçük insanların husumet duygularının üstünden atlaya atlaya yürüdük kendimizi adadığımız, kimse tarafından emredilmemiş, kendi kendimize emrettiğimiz "vazife"nin yolunda. "Ben, Bana, Beni" diye bir şey yoktu, olamazdı, biz, hepimiz, sonsuz hayat ırmağının içinde birbirine karışarak akıp giden berrak bulanık damlalardık.

"Cahil ile etme sohbet, her sözü bir baş incitir" diyor bir halk ozanı. Madem ki kamuya açık bir alanda kendi hakiki adımız ve sokaktan gelen yabancının da destursuz girebileceği anonim bir konuk defterimiz var, o kapıdan evliya da girebilir, çapulcu da.

Kim girerse girsin, o bizim misafirimizdir. Minderimizde oturduğu sürece; edebiyle iffetiyle mi oturur, çemkirir, haykırır, kirletir mi, bu onun meşrebine ve tıynetine kalmıştır, diye düşündük önce. Ama tıynetsizliğin girdiği yerde bet bereket kalmadığına tanık olduk.

Herkes heybesinde kendi öz sermayesini taşır. Herkes girdiği kapıdan kendi donanımı ve kendi mazisiyle girer. Nezaket gördüğü mecliste pespayeleşen, amelince kabul görür. İnsan sohbetlerinde yeri yoktur. Çünkü gittiği her yere kendi berbat Karma'sını taşır. Hoş Memo çizgi romanındaki "Felâket Ahmet" gibi, başının üstünde hep o uğursuz kara bulut ile dolanır durur.

Kendi cevheriyle ortaya olumlu hiç bir şey koyamayan güdük insancıklar, sokak lâmbalarını taşlar, kaldırımdaki bankları parçalar, anıtların duvarlarına "kahrolsun"lu sloganlar yazar hoyrat diliyle. Çöp adam çiz desen çizemez, iki lâfı bir araya getirip cümle kuramaz, gecesini gündüzüne katıp eser yaratamaz… Onu alkışlayan, gönül okşayıcı sözlerle öven yoktur… O ki, derinlemesine düşünmek, sabahlara kadar göz nuru döküp okumak, emek harcamak gibi işleri israftan sayar… O ki, taşı taşın üstüne koyarken sıkılır… Issızlıkta doğmuş ve ıssızlıkta ölecek olandır…

Belki de bendeniz hakir Sevginin Ve Şiddetin Kaynağı'nı okuduktan beş yıl, solcu olduğum için mimlenip devletin kıyıcı gücüyle cebelleştikten on yıl sonra doğmuştur. Ama yine de haddini bilmez ve kendisinin başarmak şöyle dursun, cesaret edip kalkışamayacağı işleri başaranlara karşı derinden husumet duyar. Emeğin ne demek olduğunu hiç kavrayamadığı bir dünyada sözüm ona "emekçi dostu" geçinir. Hayatları boyunca uzaktan seyrettiği şanslı kişilere karşı hissettiği düşmanlığı içine atar ve harekete geçmek için linç ortamlarını bekler.

Elinden gelen tek şey budur belki de: Fırsat kollayıp, dayanışacak hempa bulduğunda sinsi, kaba, hoyrat, yaralayıcı yüzünü açığa çıkarır. Çünkü o tortudur, ayak takımıdır. Faşizmin olmazsa olmaz yapı taşı, kitaplarda adı zikredilen lumpen proleterdir kendisi. Cehaletin verdiği bönlük ve densizlikle öne atılır. Kelle koparma törenlerinin, linç kalabalıklarının ana malzemesi o ve onun gibilerden oluşur.

Bu şahsiyet formu, hayatında hiç bina inşa etmemiştir ama taş üstünde taş bırakmamakla övünür. İçinde hiç sevgi taşımamayı "kuvvet" sanır. Şairleri otele doldurup yakmaktır belki de en büyük eseri. Manzaraya göre bazen devrimci, bazen islâmcı, bazen milliyetçi kılığında görürsün.

Aslında hiç-bir-şey'dir.

Kendisi gibi kavruk, kendisi gibi kara yürekli insanlarla bir araya geldiğinde neleri tahrip ettiklerini, kimlerin gönlünü incittiklerini anlatarak hayatlarına çeşni katmaya çabalarlar.

Düşmana ihtiyaçları vardır, çünkü ölümcül bir ıssızlık içinde yaşarlar küçücük dünyalarında. Korkuları, adımlarına yapışık gölgeleri olmuştur.

Ama yine de onların kara yürekli oluşu döner dolaşır gelir bu hakirin içini acıtır. Kendi değersiz benliğim adına değil, onların kara bahtı ve kara yüreği için yas tutarım barbarlığa ne zaman tanık olsam.

Çünkü bilirim ki, yaşam denen sonsuz ırmakta hepimiz birbirimize karışarak akarız. Ayrımız gayrımız yoktur.

Ne zaman karşılaşsam insanın sonsuz budalalığı ve körlüğüyle, sağ gözüm sol gözümü oymuş gibi acı çekerim. Ama her şeye benlik penceresinden bakan insan kardeşlerime bunun SEN-BEN meselesi olmadığını dilim dönüp anlatamam.

Dedim ya, birbirimize karışarak akarız hayat denen sonsuz ırmakta, kâh bulanıp kâh durularak. Hayattan emaneten aldığım ne güzellik varsa fazlasıyla geri yansıtmak, bönlük denizindeki dalgaların arasına kâğıttan minik gemiler yapıp bırakmak, insanlara içinde soluk alabilecekleri gönül bahçeleri sunmak isterim.

Bilirim ki bir yerlerde bu minicik kâğıtlara yapışarak başını suyun üstünde tutmaya çabalayanlar vardır. Hiç değilse onlar için umudu diri tutmak isterim.

Burada da minik bir sevgi adacığı yaratmaya çalışmıştım. Bir defter koymuştum masaya, isteyen duygusunu düşüncesini yazsın diye. Ama sanki bir yerlerden bir düğmeye basılmış gibi, bir gün içinde barbarların istilâsına uğradı. Kendi çölünü taşıdı sevgisiz kavruk küçük insancıklar bu adacığa. "Osmanlı'da oyun çoktur" sözünü anımsayıverdim nedense. Bu kez kimlerin nasırına basmış olabileceğimi bulmaya çalıştım.

Oysa herkes kadar onlara da sunulmuş bir kardeş sofrasıydı o defter; değerini bilemediler. Bu tür edep yoksunu, çiğ, içten pazarlıklı konuklara daha fazla ev sahipliği yapmak istemedim. Çünkü birden bire ortaya çıkıveren bu vandalların yarattığı manevî şiddet ortamında o deftere sevgi dolu, olumlu sözler yazan herkes, hakarete ve alaya maruz kalma riski altındaydı. Kasabada haydutların borusu ötmeye başlamıştı.

Ama bundan sonra bu kapı demagoga, hayduta, densize değil sadece olgun insanlara açık olacak. Terbiyesizin bu mecliste yeri yok.

Sevgisizlikle kirletilmemiş yeni bir defterde buluşmak dileğiyle…