İnsan adayı çocuklara kıyağımdır

Ali Türkan - 16 Haziran 2004   bu yazar neler yazar?

---

Çok fazla şey girdi aramıza. Belki, belki de değil mutlaka, aynı dili bile konuşmuyoruz. Şu kelimelerle biz başka şeyler anlatıyoruz, sizler başka şeyler…

Farklı dünyaların insanları yaptılar bizi.

Bizim içine doğduğumuz o dünya yok artık. Deve dişi narları, Arnavutköy çileğini, Çengelköy hıyarını hiç bilmeyeceksiniz meselâ. Ama dört ortalı sarı defterleriniz ve o defterlere iç ters açı çizme sorunsalınız da olmayacak çok şükür.

Kaptan Kirk'ün elindeki "komünikatör", birbirinize mesaj attığınız alelâde bir alet sizin için. Biz istihza ile "hadi lan" derdik o bilim - kurgu aygıta ve seslenince cevap veren bilgisayarlara.

Regülatör denen aygıtı da bilmeyeceksiniz, televizyonun önüne konan ve hesapta gözleri korumaya yarayan o gubidik mavi camları da.

Adana'ya telefon bağlatıp postanede beklemeyeceksiniz. Hayat Bilgisi derslerinde, telgraf çeşitlerini de öğrenmiyorsunuzdur siz. (Neydi lan? ELT'ydi galiba. Bir de Yıldırım vardı.) Gece yarısı, uğursuz bi motosiklet gelir, kapının önünde durur ve birilerinin öldüğünü haber verirdi.

"Rahmetli hep sizi sayıkladı. STOP!"

("Keyfi yerindeyken de bi selâmı çok görürdü, STOP!" yazan telgraflar çekmek isterdim ben de cevap olarak. Olmadı. Ölülerimizi hayırla andık, yaşayanların anasını ağlattık.)

Dayak var mı okullarda hâlâ? Saçı biraz uzun olanları sıradan çekip, ibret-i alem için meydan dayağı atardı hocalarımız.

Saç dayağı yemedim. Saçları kökünden kazıtır, hiç muhatap olmazdım heriflerle ama "İstiklâl Marşı çalınırken yanındakileri güldürme dayağı" yemişimdir bak. Güldürdüğüm garipler de epey dayak yemiştir. Toprak sıkılınca pek şüheda çıkmazdı okul bahçesinden. Onun yerine, hepimiz gazilik beratını almışızdır okuma uğruna.

Dayak yerken deliren sınıf arkadaşım da oldu.

Onu delirten öğretmenin ölmesini bekliyorum hayırla anabilmek için. Bize hurufat öğrettikleri için kırk yıl minnet duyuyoruz ya, o yüzden bozamıyorum da ağzımı (on dört yıl kaldı).

Yalnız okulda delirmiyordu insanlar. Semtlerimizin de delileri vardı. Hayırseverler el birliğiyle bakardı gariplere. Bizim delimizin adı Deli Hikmet'ti. Göğsüne gazoz kapaklarından madalyalar taktığı için, Mareşal diyenler de vardı.

Adamın biri adres sormuştu bi gün Hikmet'e. Bir süre düşünmüş, sonra "abi buradan dön, ileride çeşme gelecek karşına" demiş, merakla sözün sonunu getirmesini bekleyen adama "musluğu çevirince, suyu akıyor" diye ciddi ciddi bilgi vermişti yalnızca ve arkasını dönüp gitmişti. Kopmuştuk tabii.

Tatlı delilerden, Nadire Hanım Teyze vardı. Demirel manyağıydı. Ayşe tatile yeni çıkmıştı daha; biz yoksul çocukları da ailelerin gazıyla Karaoğlancı'ydık elbette. Deli ederdik kadıncağızı. Çıldırsın diye, pankart hazırlayıp bahçe duvarına asmıştık be!

(Efendim, "Ayşe tatilde" lâfı, Kıbrıs Savaşı'nı anlatıyor; kadınların muayyen günlerini anlatması, bizden sonraki kuşak fırlamaların himmetiyle gerçekleşmiştir.)

Böyle salakça ve safça şeyler yapardık işte. Siz şimdi, "biz on üç yaşındayken Suç ve Ceza'yı okurduk, bunlar televizyonun önünden ayrılamıyor" diye tafra yapmamıza bakmayın.

Öküzün biri, "alkol sivilceleri öldürüyor" diye bir lâf atmıştı ortaya da, gerektiğinde birine rüşvet olarak verme amacıyla buzdolabında saklanan viskiyi, komaya girene dek içmiştim. Meğer, sivilcelere sürecekmişim alkolü. Bir tiksindim, o gün bugündür viski ve "yanmış" içki içemem bu yüzden.

Tuğla gibi kitaplar okurduk ama salaklık, denyoluk da diz boyuydu yani.

Neyse, nostaljik geyik olmasın. Kırk yılda bir, birilerine öğüt vereceğim tuttu, sözü bulandırmayayım. Başka bir dünyaydı işte bizimki.

Başka dünyaların insanları da olsak, başka dilleri de konuşsak, çocuk her çağda çocuk oluyor. Biz, manav sandıklarıyla, sandalyelerle jipler yapıp Avustralya'ya, Afrika'ya falan giderdik; siz de bilmem ne bilgisayar oyununda, hipersonik jetlerle uçuyorsunuz bilinmeyen alemlere.

Teknoloji gelişti ama insan da hep o insan.

Hangi devirde olursa olsun, bir çocuk çıkıp, sürekli meşgul çalan yüreklerin arasında "serbest" sesi veren birini arıyor.

Her zaman, iskele atılmasını beklemeden hayata atlayan bir serseri çıkıyor insanların içinden, ne güzel.

Marlboro'yu çorap içine saklayıp gömlek cebindeki Maltepe paketinden ikramda bulunan koli basillerinin yerini, üç telefon kontörünü arkadaşlarından esirgeyen kayartolar alsa da, canını bile başkalarıyla paylaşmaya hevesli adam oğullarının nesli de tükenmiyor.

Bilemiyorum. Belki de sık sık duyduğum gibi, kara cahil, bencil, kişiliksiz bir nesil yetişiyor ama buna inanmak gelmiyor içimden. Çünkü, dünyanın her yerinde, hâlâ ekmeğini bölüşen, kendini sevdirmek için sevme yolunu seçmiş insanlar da filizleniyor topraktan.

Ben, onları görüyorum. Sevgisiz dandollara "çiçek-böcek" edebiyatı gibi gelse de, öpülmeyi bekleyen her yanağı, memleketim sayıyorum. Bu yüzden, "Yad Eller Aldı Beni" şarkısı, yalnızca şarkı oluyor ve altını dolduramıyorum.

(Bu sabah uyandım ve "hüzünlü şarkılar repertuarım" dan, bu şarkıyı seçtim. Mırıldanırken pencereden baktım şööle bir… Genç bi çocuk, manitasını atmış avluya, vantuz gibi çekiyordu dudaklarından kızın. Aşağıdaki aşkın hararetinden, pencere camları buğulanmıştı; bi kalp resmi çizdim cama. Ne yad el kaldı, ne gurbet. Nerede aşk varsa, eğilip oranın toprağını öpeceksin; orası vatanındır çünkü.)

Avludaki sevgiden payımı aldım ya, "insan adayı" çocuklara bi kıyak yapayım ve biraz kulaklarını bükeyim istedim. Ne kadar madrup, ekşimiş, demevî olursam olayım, "yaşadım" diyebilirim sanırım. Kırk yıl boşuna taşımadım bu gövdeyi. Madem iğnedenliğe döndü, bi işe yarasın anasını satayım!

Aha, adam olacak çocuklara, kıyak mahiyetinde tüyolar. Bi gün kakırdar da zamanında söyleyemezsem diye bi kenara yazmıştım çocuklarım için, sizlerle de paylaşayım. Tepe tepe kullanın. Dediklerimi yapın, yaptıklarımı yapmayın. Bana benzemeyin, adamı dinden, imandan etmeyin!

Siz bunları okuyun, ben de yazmak için pek de neden bulamadığım şu günlerde, işe yarar bir şey yapayım ve kalkıp evi toplayayım azıcık. Birazdan manitam gelecek, temiz eve gelsin kızcayiz.

Öğütler, akıllar, fikirler

1 - Hedef küçült.

Tevazu her şey demek değildir ama önemlidir. Gene de, sahte tevazu ile gerçek tevazu arasındaki farkı anlaman gerek. Ortam, kendini Tanrı mertebesine yükseltmiş ve Yarı Tanrı gibi salınmalarını alçak gönüllülük olarak pazarlayan tiplerden geçilmiyor.

Şişiriyor da şişiriyorlar kendilerini. Şiştikçe, "vurmak" isteyenlerin darbelerine maruz kalıyor ve "hep bana mı be!" edebiyatı yapıyorlar.

Sen küçült hedefi. Vurmayı sevenler, kolay kolay isabet ettiremesinler. Bırak, arayan bulsun seni.

İyidir yani.

2 - Sivilcelerine alkol sürme.

3 - Başın sıkıştığında, kimlerden yardım alacağına, kimin iyiliğine izin vereceğine dikkat et. Çünkü iyilik, birçok insan için, bir tahakküm aracıdır.

Yalnız, güçsüz, çaresizsindir meselâ. Yardımına koşar birileri. İçin ısınır. Sonra anlamadığın şeyler olmaya başlar. Daha önce zarafeti bırakmayan, "haddini bilen" o insanlar, her fırsatta abanmaya, belini bükmeye kalkarlar. O iyilikle ortadan kalkan bedelin on katını ödersin.

Fakat bu işi abartıp seni seven, samimiyetle elinden tutmak isteyen dostlarını da kırma. Gururla kibir, farklı şeylerdir (biliyoruz da söölüyoruz).

4- Bir manita cinsi var ki, onlardan uzak dur derim ama dinlemezsin, biliyorum (erkek çocuklarına kıyağımdır).

Önce eteklerinin hışırtısı gelir, ardından da bir parfüm kokusu. Sanki bir kadınlık okulu vardır da, o okula gitmişlerdir. Üstelik, öyle aman aman güzel de denemez onlara belki ama bir çekicilikleri, insanın dişlerini kamaştıran bir büyüleri vardır.

Girdikleri mekânda, erkek milletini demleyiverirler çabucak. Yedekteki manitayı kırmamak için bastırılmış, tavşan kanı kıvamında istekler çıkıveririr gün ışığına. Erkek milletinin, dudak payını sallamadan, ağzını yakmaya hazır olduğu kadınlardır bunlar. Genellikle "yavvvvrum!" şeklinde hitap edilir. Kitabı da Allah'ı da inkâr ettirirler adama.

Her erkeğin hayatındaki "işte o kadın" lardır bunlar. Ulaşamamak en iyisidir.

Ama ille çalmayacak telefonları beklemek, "ben çirkinim de ondan aramıyor" triplerine girmek, geceleri ellerin titreyerek uyanmak istiyorsan ve bir kadına uçan tekme kıvamında "girişme" isteğinin ne olduğunu öğrenmek niyetindeysen, hemen bul onlardan birini. Anan ağlar, çok acı çekersin belki ama aşkı da öğrenirsin yaşayarak.

Huzurlu bir hayat istiyorsan, sana kaçamak bakışlar atan o kıza yanaş, çoluk çocuğa karış. Pijamalarını çek, dizilerini seyret. İyi davran o kıza. Pamuklara sar. Üstüne titre. Hiç bir şeyin olmasa bile, bir sadakat sigortan, bir kışlık yorganın olur şu dâr-i dünyâ'da.

Hayat bazen, basınç verir insana. Bunalma. Felaketin sandığın şeyler, kurtuluşun bile olabilir çoğu zaman. Çıplak geldik, çıplak gideceğiz bu alemden, bunu hiç gözden kaçırma. Dibe vurmanın bile, oradan daha aşağıya gidilmeyeceği gibi bir "güzelliği" vardır.

5 - Yalnızlıktan korkma.

Zırhsız kalırsın hayatta kimi zaman. Tabanları yağla ve kaç hemen. Tüy ve inzivana çekil. Yalnızlığın en önemli "hesabı", sana zarar verebilecek insan sayısının bir'e düşmesidir. Otur, kendi kendini ye bi güzel.

6 - Tartışmaktan kaçın. İlle bir şeyden nefret edeceksen, didişmekten nefret et.

Unutma, silkeleyip de yerine hiç bir şey koyamadığın her inançta, sorumluluk sana aittir.

7 - Hem seni sevdiğini söyleyip hem de değiştirmeye çalışan insanlara, "madem beğenmiyordunuz, neden sevdiniz?" sorusunu sor. Kasma yani.

8 - Ağzın bozuk olabilir ama küfretme. Hele öfkelenince, hiç bozma ağzını.

9 - Toplumsal sınıfların varlığını, reklâmı ve modayı içselleştirmiş insanlardan uzak dur.

10 - Hayatını yasladığın kavramların, aynı kavramları kullananlarca balçıkla sıvanması, yıldırmasın seni.

11 - Zeytinyağlı baklanın içine şeker koyma. Soğanla ver tadını. Gerçi bana ne ama rakıyı da sodayla içme. İfrit olurum. Balıkla da kırmızı şarap içme. Papaz okulu mezunları "hanzo" der.

12 - Denk gelir de Haliç kıyısında bir yerlere düşersen, sabah ezanı okunurken pencereni aç. Bakarsın, bi balıkçı motorunun patpatları da karışır ezan sesine ve Süleymaniye'nin minarelerine baka baka "ben burada ne arıyorum?" sorusunun yanıtını bulursun kendiliğinden.

13 - Martılara simit, kedilere ciğer, köpeklere kemik al. Malik bilmezse, enik bilir.

14 - Krallara da berduşlara da göz hizasından bak. Onlar da turplara aşağıdan bakacak bi gün.

15 - Manzara koy.

Mazlumun yanında ol. Puşta puşt, yavşağa da yavşak demekten çekinme. (Hatta, "puşşşşt" ve "yauşşşak" şeklinde söylersen, daha güzel olur.) Korkma, çok çok dayak yer veya en fazla yalnız kalırsın (bak: madde 5).

16 - Kimsenin en'i, en bir şeyi olmak için gayret gösterme.

17 - Tüm bunlardan ve sana hayatın boyunca verilecek tüm öğütlerden daha önemlisinin, kimseden öğüt almamak olduğunu da unutma.

* * *

Şimdi kaybol ve hayatını yaşa. Bunu yaparken de yalnızca vicdanına hesap ver.

Ha, unutmadan yazayım: Eğer, on iki yaşında kibritle oynarken evi yakarsan, oyalanma oralarda. Sokağı tut ve birkaç ay ortalarda görünme. Kaçmaz da fena sopa yersen, "yok ben duymadım, bana kimse söylemedi" diye zırlama.

Gene unutmadan, kıçının kılları kadayıf olmuş bir takım büyüklerinin size lâf sokmasına da izin verme fazla. Dünyanın içine, düzeltelim derken biz ettik, size de bizim yediğimiz nanelerin sonuçlarına göre ayar çekmek kaldı. Suçsuzsun yani.

Daha sürer bu öğütler. Bu yüzden, toz ol en iyisi. Öptüm.