Yitik karşılaşmalar

Meltem Tolunay - 25 Aralık 2004   bu yazar neler yazar?

---

Benim garip huylarım vardır. Herşeyi çok detaylı düşünürüm, mantıklıyımdır çok, ama önemli önemsiz pek çok kararımı kalbimle veririm. Bazen "neden böyle yaptın?" diye sorar çevremdekiler. "Bilmem" derim, "içimden öyle geldi o anda, belli bir sebebi yok yani." Şimdi sizler "aman yine klasik bir "yüreğinin götürdüğü yere git" yazısı daha diyebilirsiniz ama vallahi ben daha Susanna Tamarro'yla tanışmadan ve o kitabı okumadan da öyleydim!

Bunu yazma nedenim aslında bir başka kitapla ilgili. 1992 yılının Ekim ayında Londra'da kesin dönüş öncesi kitapçıları dolaşıp yanımda getirebileceğim maksimum sayıdaki kitap miktarını hesaplarken, elimi raflardan birine uzatıp, adını duymadığım bir Japon yazarın kitabını hiç düşünmeksizin satın almıştım. O zamanki erkek arkadaşım da "ne bu şimdi?" diye bana tuhaf tuhaf bakmıştı. O zaman da "bilmem içimden öyle geldi" demiştim.

Kitabın adı "The Remains of the Day" yani daha sonra Türkçe'ye çevrilen adıyla "Günden Kalanlar" dı. Yazarı Kazuo Ishiguro'ydu ve daha sonra kitabın filmi de çekildi. Başrollerde Anthony Hopkins ve Emma Thompson oynadılar. Her neyse, öylesine aldığım o kitabı iki günde bitirdim ve çok etkilendim. Kitapdaki pek çok tema içimi sızlattı, hâlâ sızlatır.

Ana tema, Nazi yanlısı bir İngiliz Lord'un yanında çalışan uşaklar ve hizmetçiler arasında yaşananlar ve gizli kalmış bir aşk hikayesi gibi görünse de, aslında satır aralarında örülmüş alt olaylarla bence çok etkileyici bir edebi eserdi. Örneğin, uşak bir babanın, yaşlandığı için, yine uşak olan oğlunun emrine verilmesi, ve yaşlılıktan elindeki tepsiyle takılıp düştüğü için oğulun babayı işten çıkarması ya da sorgusuz bir sadakat ve görev duygusunun insanların kişiliklerini nasıl hapsettiğine dair pek çok diyalog gibi.

Bu uzun girişten sonra bu yazının başlığıyla şu ana kadar yazdıklarımın ne ilgisi olduğunu düşünenler için bu kitabın sonlarında birbirlerine bir türlü aşklarını açıklayamamış ve bu nedenle bir hayatı kaybetmiş iki aşığın yıllar yıllar sonra birbirleriyle buluştukları bir bölümden söz etmek istiyorum. Adam yani Mr. Stevens, artık çok geç olduğunun farkındadır, çünkü sevdiği kadın kapıdan sevmediği bir adamla evlenmek üzere çıkıp giderken ona "dur" diyememiştir, görev duygusu, korkuları ağır basmıştır.

Kadın, yani Miss Kenton'sa gururu uğruna evlendiği adamla uzak bir şehire yerleşmiştir ama ara ara hâlâ sevdiği adama mektuplar yazmaktadır: Mektup dediysem yanılmayın öyle aşk mektubu falan değil, "hanım" lı "bey" li hitaplarla başlayan "sıhhatiniz yerindedir umarım" diye başlayan mektuplar. Ama adam o mektuplardan birinde, satır aralarında kadının mutsuz olduğuna dair bir ipucu keşfederek ve son bir umutla onu ziyaret etmeye karar vermiştir.

İşte bu buluşma sahnesinin sonunda -yine kısıtlı zaman, havadan sudan konuşmalarla harcandığından- tam da adam dönmek üzere bineceği otobüsü beklerken kadına eşiyle mutlu olup olmadığını sormaya cesaret eder. Kadın da "evet başlangıçta onu sevmedim, hatta 3 kez onu terkettim, yaptığım hatanın farkına vardım ve seninle birlikte olsaydık hayatımın çok daha güzel olacağını düşündüm. Ama her defasında geri döndüm, çünkü insan bir hayat boyunca 'başka türlü de olabilir'dilerle yaşayamıyor" der. Adam bu cümleyi algılayıp neler kaçırdığını farkettiğinde otobüs gelir ve bir daha görüşmemek üzere ayrılırlar. İşte size bir yitik karşılaşma!

Bu yazıyı yazmama neden olan bir başka yitik karşılaşma ise, bir kitapta ya da bir filmde değil, iki ay önce burada Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali'nde yaşandı. Geçen hafta bu karşılaşmayı dinlerken çok sevdiğim bir dostumdan, elimde lahmacun, gözümden boşalan yaşlarla kalakaldım.

Burada, kahramanlar üniversitede tanışırlar birbirlerine. Aşık olurlar. Tam ilişkinin en güzel yerinde esas oğlan Amerika'ya gitmeye karar verir. Ve gittikten çok kısa bir süre sonra da orada bir kadınla evlendiği haberi gelir. Tabii esas kız olan benim arkadaşımın kalbinde ilk yara açılmıştır artık. "Peki" der, "madem o Amerika'ya gitti, ben de İngiltere'ye gideceğim". Cebinde 100 pound'la Heathrow'a iner. Yoksulluk içinde geçen günler, hatırlanmak istenmeyen pek çok kötü anı, sokaklarda yatmalar falan derken, döner Türkiye'ye. İşe girer, evlenir, yürütemez boşanır.

Bir gün esas oğlan çıka gelir Amerika'dan, her şey yeniden başlar, o da boşanmıştır. Ama kader böyle kolay teslim olmaya niyetli değildir. Esas oğlan işi nedeniyle New York'a dönmek zorundadır. "Olsun" der esas kız "mesafeler sorun değil, beni sevdiğini bileyim yeter." Kopuk kopuk da olsa, üç dçrt günlüğüne üç kez New York'a gider, haset giderir. Son gidişinde esas oğlan der ki, "sensiz yaşamak istemiyorum, buraya gel yerleş bir ömür boyu birlikte olalım."

Siz hiç mutlu bir insan gördünüz mü? Ben görmüştüm, arkadaşım New York'a yerleşmek üzere evini kapatıp, işinden ayrıldığında mutluluktan uçuyordu. Tam da ben, bir kez olsun bir aşkın "onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine" diye biteceğini düşünürken, ikinci kara haber ulaşır. Esas oğlan yine aramıştır, ama bu kez başka şeyler söylemektedir: "Tüm konuştuklarımızı unut ve beni bir daha arama!" Esas oğlan bir kez daha başkasıyla evlenmiştir!

Sizin de kulağınıza çok yüksekten düşen bir insan bedeninin yere çarptğında çıkardığı o boğuk ses geliyor mu bilmem, ama ben bunu öğrendiğimde ilk bu sesi duydum.

Sonra arkadaşım kendini ve kalbini sonsuza dek kapattı, hayır atlamadı bir yerden, herkes gibi yaşamaya başladı. İşe girdi tekrar, bir kooperatife taksit ödedi, kilo aldı, tatile gitti vs. vs. Ta ki 2 ay önce ortak bir arkadaşından "o" nun birkaç günlüğüne Türkiye'ye geleceğini duyana dek. O güne kadar ne yapacağını bilemez bir şekilde, "ya çıkar gelirse, ya bir yerde karşılaşırşarsak, ya ararsa?" korkusuyla bekliyordu. Aslından bunlardan değil, bunlardan biri olduğunda ne tepki vereceğini bilmediğinden korkuyordu.

Zaman geçer, o gün gelir, işyerinde bilgisayarının başında çalışırken, şeytan dürter, Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin web sitesine girer. Girer girmez de "New York uçağı indi." ibaresini görür. Çantasını alır, atlar bir taksiye, doğru havaalanına gider. Takside sürekli olarak "ya çıktıysa, ya kaçırdıysam" diye endişe eder. Havalanına geldiğinde bir sütunun arkasına gizlenir ve beklemeye başlar. Kader bu ya, 10 dakika sonra "o" çıkagelir, uzun bir yolculuktan sonra eli yüzü şişmiş, yorgun ama hâlâ onu sevmesine neden olan binlerce ayrıntıyla birlikte karşısındadır.

Sessizce ve son kez onun bavulunu alışını, yürüyüşünü, kollarını dirseklerine kadar sıyırmasını, saçlarını kulağının arkasına itmesini izler. Çoğu zaman kişinin kendisinin bile farkında olmadığı ayrıntılardır aslında bir insanı başka bir insana çekici kılan. Sesin bir kelimeyi söylerken çıkardığı özel bir tınlama, çayı karıştırırken parmakların duruşu, yürürken ayakların içeri doğru basılması gibi.

İşte arkadaşım da onu havalimanında geçirdiği yarım saat içinde bir gölge gibi ama görünmeden takip eder, her anı, her hareketi beynine kazır, onun oturduğu koltuğun iki sıra arkasına oturur, konuşursa belki sesini duyarım diye. Ve o tüm bunlardan habersiz havalanında ayrılır. Arkadaşımsa işe dönerken takside ağlar, ağlar. Sonra yüzünü yıkar makyajını tazeler ve "hayat" a kaldığı yerden devam eder.

Bana bunları anlatırken o da, ben de ağladık. Bana dedi ki "o an içimde iki duygu çarpışıyordu: birisi her şeyi boşver git boynuna sarıl, kokusunu içine çek, nefes almadan öp derken, diğeri ise onu orada herkesin içnde tekme tokar dövmek istiyordu. Eğer birinden birisi baskın gelseydi o sütunun arkasından çıkardım ama bu mücadelede iki taraf da kazanamadı. Sonuçta kaybeden yine bendim."

Biliyor musun Osman, yıllar sonra, sen o güne ait hiç bir şey hatırlamayacaksın, örneğin o gün ne giydiğini, önce nereye doğru yürüdüğünü, orada ne kadar zaman harcadığını. Oysa tüm hayatı bu yarım saati düşünmek olan bir kişi, bir ömür boyu, her detayı sanki tekrar o günde yaşarmış gibi en ufak detayına kadar anımsayacak!

Bilmem onu tanıyabildin mi ve bilmem ben ne demek istediğimi anlatabildim mi?