Filmin görüngübilimi

Utku Ünal - 2 Kasım 2005   bu yazar neler yazar?

---

Aman dikkat! Aşağıdaki satırlar VCD, DVD, DivX'in aslında ne olduğunu merak edenlere, kafa ütüleyci teknik açıklamalar sunmaktadır. Bu nedenle eğer "VCD'mi kiralarım, keyfime bakarım, içine değil!" diye düşünenlerdenseniz, sitemizin bir sonraki yazısını bekleyiniz.

Devinimli görüntü dosyalarının değişik biçimleri var: Mpeg1, mpeg2 ve mpeg4. Bunlar birbirlerinden görüntüyü sıkıştırma yollarına göre ayrılıyorlar, şöyle ki: Mpeg1 en eski ve en az sıkıştırma yapabilen biçim. Ayrıca görüntü üzerinde dizin tanımlayamıyorsunuz (Yani film içinde farklı bölümler arasında gezemiyorsunuz). Mpeg2 ise daha yeni, daha iyi sıkıştırma yapabiliyor ve görüntü üzerinde dizin tanımlayabiliyorsunuz. Mpeg4 ise en yeni ve en çok sıkıştırma yapabilen biçim, dizin işine hiç girmiyorum zaten alasını yapabiliyor.

VCD (Video CD), mpeg1 biçiminde devinimli bir görüntü dosyasının (Uzantısı genelde. Dat) bildiğiniz CD üzerine yazılmasıyla oluşturuluyor. Bu biçimde, görüntü iyi sıkıştırılmadığından ve veri dosyası zaten az sığalı (Kapasiteli) bir ortama yazıldığından görüntü niteliği kötüdür. Bildiğiniz gibi VCD'ler bir veya iki cd'den oluşur. CD başına 700 MB (Megabayt) olarak düşünürsek en fazla 1400 MB, yani 1, 4 GB (Gigabayt), büyüklüğünde bir görüntü bilgisinden söz ediyoruz, ki mpeg1 ile yapıp yapabileceğiniz de budur. Zaten dizin yapısı olmadığından, yani film içindeki farklı bölümlere atlama yapamadığınızdan bu biçim pek sevilmez.

DVD de ise biraz kavram karmaşası var. DVD aslında CD gibi bir ortam (Medya) adı. CD'ler 700 MB (0, 7 GB) sığalı veri saklama ortamıysa, DVD'ler de yaklaşık 5 GB sığalı veri saklama ortamıdır. Bu kadar! Ama bizim DVD diye izlediğimiz şey, mpeg2 biçimindeki bir devinimli görüntü dosyasının (Uzantısı genelde. Mpeg) DVD ortamına yazılmasıyla oluşur. Mpeg2 dosyaları 5 ile 10 GB arasında büyüklüktedir. Hem daha iyi sıkıştırma yapılması hem de daha çok veri bulunan büyük dosyalar nedeniyle görüntü kalitesi çok iyidir. Ayrıca mpeg2 biçimi dizin yapısını desteklediğinden filmin içindeki bölümler arasında istediğiniz gibi dolaşabilirsiniz.

Şimdi yukarıdaki kavram karmaşasını yeniden ele alalım: Siz mpeg1 biçimindeki filmlerinizi rahatlıkla DVD ortamına yazabilirsiniz. Böylece bir DVD içinde belki 7 tane VCD filmi saklayabilirsiniz. Ama sonuçta izlediğinizin niteliği VCD başka birşey değildir. Sokağınızdaki CD klüplerinde yapılan kandırmacalara karşı dikkatli olmalısınız, size DVD ortamında VCD filmini daha yüksek bedelle izletiyor olabilirler.

DVD iyi güzel de, ne yazık ki dosya boyutları çok büyük ve saklandığı DVD ortamı CD'ye göre pahalı. Bu nedenle mpeg4 biçiminde dosyalar hızla yayılıyor. Mpeg4 o kadar iyi sıkıştırabiliyor ki, mpeg2 biçiminde ve 4, 5 GB büyüklüğündeki devinimli görüntü dosyasındaki bilgiyi, niteliğininde kayba neden olmadan, 0, 7 GB büyüklüğünde bir mpeg4 biçimindeki dosyaya aktarabiliyorsunuz (Uzantısı genelde. Avi). Bu da aslında DivX dediğimiz şeyden başka birşey değil.

DivX'ler altyazı ve bölüm bilgilerinin farklı dosyalarda tuttulabilmesi ve bu dosyaların dışarıdan kolayca değiştirilebilmeleri nedeniyle çok esnektirler. Yani İngilizce altyazılı aldığınız bir DivX filmi, yine o filme ait ve internetten kolayca bulabileceğiniz bir Türkçe altyazı dosyasıyla rahatça izleyebilirsiniz. Ne yazık ki yapısındaki bu esneklik, DivX filmlerin, yalnızca bilgisayardan anlayan bir kesimin dışında pek yayılamamasına neden oluyor. Son zamanlarda piyasadaki görülen DivX oynatıcılar umarız bu sorunun çözümüne yardımcı olur.

DivX'in bir sorunu daha var ki akıllara zarar. Görüntü sıkıştırma işlemi, codec (Coder-decoder, şifreleyici-çözücü) denen yazılımlarla gerçekleştiriliyor. Mpeg1 ve mpeg2 için az sayıda ve bilinen codec olmakla birlikte, ne yazık ki mpeg4 (DivX) için bir çok codec var ve hergün yenileri çıkıyor.

Bu nedenle bilgisayarınızdaki oynatıcınızı bu codeclerle sürekli güncellemeniz gerekiyor. Yoksa oynatıcınız heran "bu görüntü biçimini tanımıyorum" mesajını verebilir. Codec'ler genelde belli bir bedelle satılmakla birlikte, açık kaynak kodlu ffdshow'dan iyisini bulmanız biraz zor.