Ekrandaki radyasyon

Teknolojinin giderek gelişmesiyle radyasyon yaymayan birşey kalmadı: Ekranınız, kablosuz yerel ağ uyarlayıcınız (Wireless kartınız yani), mavidiş (Bluetooth) ve hepsinden önemlisi cep telefonunuz ve evinizdeki deck tabir edilen kablosuz telefonlar. Hepsine karşı bir önlem geliştirmelisiniz. Ekran filtresi ekran için en iyi seçenek. Ancak son yıllarda üretilen ekranların çoğunun ortama yaydıkları enerjinin düşük olduğunu tahmin ediyorum. Yine de asıl tehlikenin telefon olması olasılığı çok yüksek:)

Utku Ünal - Aralık 2004

Elektrik enerjisiyle çalışan bütün cihazlar yaydıkları alanlardan ötürü diğer elektronik cihazlarda etkileşime (interferans) sebep olurlar. Bu etkileşim aşırı olduğu zaman diğer cihazlar bazı fonksiyonlarını yapamazlar. İnsanlarda ise biyolojik etkiler neden olurlar.

BİLGİSAYAR EKRANLARINDAN ÇIKAN IŞINLAR:

1- UV

2- KIZIL ÖTESİ IŞINLAR

3- GÖRÜNÜR IŞIK

4- RADYO DALGALARI

5- VLF

6- ELF

7- SES DALGALARI

8- ULTRASON ve ENFRASON DALGALAR (çok düşük ve çok yüksek frekanslı ses dalgaları)

9- Yüksek voltaj ve tarama devrelerinin oluşturduğu elektriği ve manyetik alanların karması.

Tehlike VLF ve ELF tipi elekromanyetik (EM) dalgalarıdır. Uzun süreli maruziyetin kümülatif etkiler oluşturması kuvvetle muhtemeldir. Gebe kadınlarda düşük oranında artış, erken doğum ve anormal doğum oranında artış. Bu konuda elde pek çok kanıt vardır.

Örneğin, Oakland'dan (California) Kaiser Permanente Medical Grubun 1583 gebe kadın üzerindeki bir incelemesi, haftada 20 saatten fazla bilgisayar ekranı karşısında çalışanlarda ilk 12 haftada çocuk düşürme oranının 2 kat arttığını göstermiştir. 1979-1980 arasında Toronto Star gazetesinde (Kanada) çalışan kadınlardan doğan 14 bebeğin 7'sinde doğuştan anormallikler (çarpık ayak, yarık damak, kalpta delik, gelişmemiş göz, vb.) bulunmuştur. Bu konudaki en gelişmiş çalışma Montreal'de (Kanada) 51200 doğum ve 4300 spontan düşük üzerine yapılmıştır.

Düşük oranı normal gebelerden %5, 7 iken, haftada 15 saatten fazla bilgisayar ekranı karşısında çalışanlarda %9, 3'e çıkmıştır. Genç insanların gözünde katarakt oluşumuna yol açmaktadır. California Üniversitesi Optometri Okulu'ndan bildirildiğine göre, günde 6 saat süreyle, 4 yıl ekrana bakmak, gözün yakına uyum yapma yeteneğini bozmakta, yani gözün zamanından önce yaşlanmasına yol açmaktadır. Yüz derisinde döküntülere neden olmaktadır.

Ekran karşısında 2-6 saat kalmakla bile yüz kızarmaktadır. Deri döküntülerinin nedeni, nemin az olduğu ortamlarda ekran önündeki elektrostatik yüklerin deri üzerinde depolanmasıdır. Yapılacak şey ortamın yeterince nemlendirilmesi, iletken halılar kullanılması, işyerinin havalandırılması ve yüzün güneş yanığını önleyen kremlerle korunmasıdır. Bilgisayar ekranları, beynin özellikle hipotalamus ve hipofiz bezi ön lobu bölgesinde doku bozukluğu yaparak cinsel hayatı ve üremeyi bozmaktadır.

Hipotalamus'tan çıkan LHRH ve hipofiz ön lobundan çıkan gonadotropin hormonlarının yetersizliği sonucu kadınlarda menstruasyon bozuklukları ve düşükler olmaktadır. Bilgisayar ekranından çıkan uv-A ışınları ABD uv güvenlik sınırının (10W/cm2) 200-1500'de biri kadar olmasına rağmen uzun vadede derinin uv-A'ya duyarlılığını artırmakta ve birikici biyolojik tahrip yapmaktadır.

Ayrıca uv-A, a vitaminini deri ve plazmada çok aktif ürünlere dönüştürmekte ve bunların birikmesi sonucunda A vitamini zehirlenmesi oluştuğu gibi, aynı ürünler fetal dolaşıma girerek anormal gebeliklere neden olmaktadır. Bu zararları en aza indirmek için hem üreticiler hem de standardizasyon kuruluşları bir takım zorunluluklar ve standartlar getirmişlerdir. MPR I ve MPR II standartları ile düşük radyasyonlu ve yansıma oranı düşük monitörler üretilmesi standartları getirilmiştir. TCO'99 standardı ile bir monitörün kullanıcıyı statik elektriğe karşı koruması ve yansıma oranı düşük ekran kaplaması kullanması gerek görülmüştür.

Ayrıca üretimlerinde insan sağlığına zararlı kurşun, kadmiyum ve klorin gibi maddelerin kullanılması yasaklanmıştır. Bunun yanında örneğin TCO'99 destekli 20" USB'den çalışan bir monitörün en düşük 85Hz'de çalışması, uyku modunda 1 W güç çekmesi (en fazla 5 W) öngörülmüştür. Kullandığımız monitörün yeni nesil low-radiation özelliği olmasına dikkat etmeliyiz. TCO'99 ve MPR II standartlarını aramalıyız…

Katot tüplü (bildiğimiz monitörler) CRT (cathode-ray-tube) monitör yerine LCD (liquid-crystal display) monitör kullanabiliriz. Televizyon ekranı için plazma tv. Filtre ve ekran kullanmak gibi yöntemler, katot ışın tüpü, monitör ve televizyonların yaydığı düşük frekanslı magnetik alanları önlemede başarısızdır. Magnetik alanların yayılmasına insan vucudu, örtü, duvar gibi şeyler engel olamaz. Sıvı kristal ekran (LCD) bilgisayarlarda elektrik ve magnetik alan yayılımı yoktur.

Ayrıca yoğun bilgisayar kullanımına bağlı diğer rahatsızlıklar da şunlar: Tekrarlanan Zorlama Yaralanması (Repetitive Strain Injury), Karpal Tünel Sendromu (Carpal Tunnel Syndrome), Bilgisayar Görme Sendromu (Computer Vision Syndrome), Göz Yorgunluğu (Computer Eyestrain)

Serotonin - Aralık 2004

Serotonin'in mesajındaki TCO'9 9-TCO'9 9- 20" USB' gibi kelimeler dikkatimi çekti. Bunlar aynen yazıldığı gibi mi, yoksa ekrana print edilirken bir "encoding" kazasına mı kurban gitti? E posta ile bilgilendirilirsem belki düzeltebilirim. (Bu öneri aslında Pano'ya yazan herkes için geçerli. Yazdığınız notta daha sonradan düzeltilecek bir taraf görürseniz, bir e posta atmanız yeterlidir.)

Derkenar - Aralık 2004

Haklısınız. Erbabı zaten anlar diyerek tembellik etmiş, düzeltme mesajı yazmamıştım… Bu hata, bu siteye gitmez. Yanlış bilgilenmeye neden olacağını hatırlatan mesajınız için teşekkür ederim. Tahmin ettiğiniz gibi bir "encoding" kazası.

Doğrusu şöyle olacaktı. Bu zararları en aza indirmek için hem üreticiler, hem de standardizasyon kuruluşları birtakım zorunluluklar ve standartlar getirmişlerdir. MPR I ve MPR II standartları ile düşük radyasyonlu ve yansıma oranı düşük monitörler üretilmesi standartları getirilmiştir. TCO'99 standardı ile bir monitörün kullanıcıyı statik elektriğe karşı koruması ve yansıma oranı düşük ekran kaplaması kullanması gerek görülmüştür.

Ayrıca üretimlerinde insan sağlığına zararlı kurşun, kadmiyum ve klorin gibi maddelerin kullanılması yasaklanmıştır. Bunun yanında örneğin TCO'99 destekli 20" USB'den çalışan bir monitörün en düşük 85Hz'de çalışması, uyku modunda 1W güç çekmesi(en fazla 5 W) öngörülmüştür.

Serotonin - Aralık 2004