Bir Metamorfoz Hikâyesi

Münir Tireli

Künye - Münir Tireli, Bir Metamorfoz Hikâyesi - Türkiye'de grup müziği:1957-1980, Arkaplan Yayınları, 2005
Gönderen:Cem Şeftalicioğlu   bu yazar neler yazar?

---

Önsöz'den:

Ülke müziğini aradan geçen onca yıla ve kaynaklardan uzaklaşma gerçeğine rağmen bugün bile etkileyen ve popüler müziğin ilk ve temel kültürel motiflerinin gözlemlendiği bu dönemde yaşananlar evrensel bazda savaş sonrası kuşağının, lokal olarak ise Türkiye demokrasisinin ve kimliğini ele alma sürecinin bir öyküsünü oluşturur. Üretimlerle yaşananlar üzerine ne kadar ölü toprağı serpiştirilmek istense de bunlar birbirlerini yansıtıp gelecek için de ipuçları veren iki olgudur.

Köklerle dalların bağlantısının kopartılması ülkeye özgü geleneğin, yani besin kaynağının müziğin üretim safhasında sil baştan üretilip, ya kısa dönem kalıplara veya midi'nin önümüze getirdiği standart seslere mahkûm olmasına neden olur. Böylece ellerindeki teknolojiyi yeni açılımlara götürmekten aciz bir müziksel oluşumla bir süre sonra bırakın deneyden deneye koşmayı, müziğin üzerine kendi dilinden bir kaç sözcük bile yazamama, yani kendini ifade edememe noktasına gelinir.

Bu noktada küçük de olsa yeniden kollektif belleğimizi kazanmamızda bir payımın olması itibarıyla kendi ilgi alanımdan yapılmış bir girişimdir, bir metamorfoz hikâyesi.

Bugünü anlamak için köklerden gelen yitik emeklerin kırık dökük ama onurlu parçaları, yani müziğimizin hikâyesi.

* * *

1967'den:

Cem Karaca & Apaşlar

1961 yılında Kuartet-X ve Şen Gençler topluluklarının birleşmesiyle kurulup bir süre sonra dağılan ve muhtelif seferler bir araya gelen Apaşlar, 1966 yılında yeniden kurulduktan sonra askerden yeni dönmüş ve askerlik öncesi Dinamitler, Bekledikleriniz, Gökçen Kaynatan ve Jaguarlar'la epey tecrübe kazanmış olan Cem Karaca'yla birleştiler. Topluluğun ilk icraatı da Altın Mikrofon yarışmasına katılmak oldu.

Karaca'nın yeni yeni gözlemlemeye başladığı Anadolu ve onun sosyo-kültürel yapısı, onu önce bu toprakların kültürel köklerini temsil eden geçen yüzyılların halk ozanlarının şiirlerinden iki şarkı bestelemeye yöneltti. "Emrah" ve "Karacaoğlan" adlarını taşıyan bu iki şarkı, Karaca'nın müziksel ve düşünsel rotasının özü olan "ayağı bu topraklara basan" yapıtlarının ilk ikisi oldu.

Altın Mikrofon ikinciliği henüz açıklanmışken piyasaya sürülen "Hudey" EP'si ile Karaca, dönemin dergilerinin hazırladığı müzik listelerine üst sıralarda girmeyi başardı. Hudey'in yanı sıra "Vahşet", "Bang Bang" (Bir Anadolu Hikayesi) ve "Shakin' All Over" adlı parçaların bulunduğu bu plak bir anlamda "zaman kazanma" plağı niteliğindeydi. "Vahşet", Soyarslan'ın imzasını taşıyan Shadows stili enstrümantal bir besteydi. Beste aşamasına geçilmesine rağmen grubun 1961 yılından beri konserlerinde çaldığı "Shakin' All Over"ın yer alması ve "Bang Bang"in Türkçe sözlerle yorumlanması bu zaman kazanma durumunun bir örneğidir. "Hudey" ise Karaca'nın ve Apaşlar'ın gerçek performanslarını sergiledikleri sert tınılı bir yapıttı.

Dönemin müzik listelerinde ancak birkaç Türk sanatçısının yer alabildiğini göz önüne alınırsa, sanırım başarının görece büyüklüğünü biraz daha aydınlatabiliriz." Hudey"in ardından benzer bir liste başarısını yakalayan ikinci EP "Emrah" yayınlandı. Bu plakta "Emrah", "Hücum", "Karacaoğlan" ve "Ayşen" adlı şarkılar bulunuyordu. Bu şarkılardan "Ayşen", Yalçınkaya Tümay'ın bir bestesiyken, "Hücum" da Soyarslan'ın enstrumantal bir yapıtıydı.

* * *

1977'den:

Cem Karaca

Cem Karaca, Ocak ayında Dervişan ile birlikte Ankara Öncü Sahnesinde 15 gün boyunca matine/suare program yaparak yıllık faaliyetlerine başladı. Bu dönemde grubun "Bir Mirasyediye Ağıt" plağının arka yüzünde Nazım Hikmet'ten bestelenen "Kerem Gibi" adlı şarkıya yer verilmesi planlanıyordu. Yine aynı dönemde "Yoksulluk Kader Olamaz" albümünü oluşturan bütün şarkıların ve "Bir Mirasyedi'ye Ağıt"ın kayıtları yapıldı. Bu kayıtlarda bas gitarda ter alan Murat Töz, Mart ayında askere gitti ve yerini Hami Barutçu aldı. Bu kadro Levent Kırca ile birlikte mizansenli bir turneye çıktı. Öte yandan Nisan ayında henüz turnenin yarısı tamamlanmışken Levent Kırca ekibi terketti.

Mayıs ayında CHP Karşıyaka İlçe Teşkilatı'nın düzenlendiği Barış ve Özgürlük Gecesinde Melike Demirağ, Rahmi Saltuk, Feride Karaca ve Yeşim ile sahne alan grup, önce bir Anadolu turnesine çıktı, sonra da Almanya'ya gitti.

Haziran ortalalarında ise "Bir Mirasyediye Ağıt - Mor Perşembe" 45'liği yayınlandı. Baştan aşağı rock-caz formatına bürünen Dervişan'ın yeni tınısıyla yayınlanan bu ilk çalışmayı yaz aylarında yayınlanan "Parka" uzunçaları takip etti. Kardaşlar, Moğollar ve Apaşlar döneminde yapılmış çalışmalarla onlarla hiç bir tınısal bütünlük taşımayan Dervişan 45'liklerinden oluşan bu albüme, güzel kapağı haricinde "albüm" demek pek de olası değildir.

Yavuz ile anlaşmazlığı devam eden Cem Karaca, "Yoksulluk Kader Olamaz" plağının kayıtlarını teslim ettikten sonra şirket ile bağlarını tamamen kopardı. Önce Türküola ile anlaştığı açıklanan Karaca, Ağustos ayında Gönül Plak ile sözleşme imzaladı. Türküola ile yapılan anlaşmaya göre Cem Karaca, Ekim ayına kadar Ali Avaz'a ait Gönül Plak hesabına plak yapamayacaktı.