Yüreğin katılaşmasının öyküsü

Erich Fromm - 1964

Künye - Erich Fromm, Sevginin ve Şiddetin Kaynağı, 1964,
Sayfa: 125-126-127-128-129,
Çeviri: Yurdanur Salman, Nalan İçten,
Payel Yayınevi, 7. Basım, Kasım 2008   bu yazar neler yazar?

---

Seçme yeteneğimiz yaşam deneyimlerimizle birlikte sürekli olarak değişir. Yanlış kararlar vermeyi ne kadar uzun sürdürürsek yüreğimiz o ölçüde katılaşır; ne denli çok doğru karar verirsek yüreğimiz o ölçüde yumuşar -- daha iyi söylersek o ölçüde canlılık kazanırız. (…)

Özgürlük "sahip olduğumuz" ya da "olmadığımız" sürekli bir özellik değildir. Aslında bir sözcüğün, soyut bir kavramın dışında "özgürlük" diye bir şey yoktur. Yalnızca tek bir gerçeklik vardır: Seçmeler yapma süreci içinde kendimizi özgürleştirme eylemi. (…) Yaşamın uygulanmasında seçme özgürlüğünün derecesi her an değişir. İyiyi seçme özgürlüğümün derecesi büyükse iyiyi seçmek büyük bir çaba gerektirmez. Küçükse çok büyük bir çabayı, başkalarının yardımını ve elverişli koşulları gerektirir.

Bu olguya klâsik bir örnek kutsal kitapta Firavun'un İbraniler'in serbest bırakılması isteğine karşı gösterdiği tepkidir. Firavun kendisinin, halkının başına gelen ve gittikçe çoğalan acılardan korkmaktadır; İbraniler'i bırakmaya söz verir; ama tehlike ortadan kalkar kalkmaz "yüreği katılaşır" ve gene İbraniler'i serbest bırakmamaya karar verir. Firavun'un tutumunda asıl önemli olan, yüreğinin katılaşması sürecidir. Doğru yolu seçmekten kaçındığı sürece yüreği katılaşmaya devam eder. Ne denli acı çekerse çeksin bu öldürücü gelişmeyi durduramaz; sonunda kendisinin ve halkının yıkımına yol açar. Firavun'un yüreğinde hiç bir değişiklik olmaz; çünkü yalnızca korkuyla karar vermektedir; değişiklik olmaması yüzünden de yüreği gittikçe katılaşır; sonunda kendisinde seçme özgürlüğü diye bir şey kalmaz. (…)

Yüreğin katılaşmasının öyküsüdür onun öyküsü. Bir ahlâksal yenilgi onu ikinci bir ahlâksal yenilgiye götürür; sonunda dönüşü olmayan bir noktaya sürüklenir. (…)

(…) Bu insanların yaşama sanatında başarısızlığa uğramalarının nedeni, yaratılıştan kötü ya da istenç gücünden yoksun olmaları yüzünden daha iyi bir yaşam sürememeleri değildir; başarısızlıkları yolun ikiye ayrıldığı noktada durdukları, bir karar vermelerinin gerektiği zaman uyanıp gözlerini açmamalarından doğar. Yaşamın kendilerine bir soru getirdiğinin, yanıt verme seçeneklerinin henüz ellerinde olduğunun farkında değillerdir. Yanlış yolda attıkları her adımla, yanlış yolda olduklarını kabul etmeleri gittikçe güçleşir; bu da çoğunlukla o ilk yanlış noktasına dönmeleri gerektiğini, boşu boşuna zaman ve enerji harcamış olduklarını kabul edememelerinden doğar.