Formatlandık mı yani şunca zaman?

Merhaba Sally.

Hangi cemaatten dışlanmak daha beter?

Sanırım önceki yazılarda geçen "toplumsallaşmak duyarsızlaşmaktır" ve benzeri sözlerimden yola çıkarak almış olmalısın bu popülizm etkisini.

Peşinen itiraz etmeden evvel, oturup buna kafa yormam gerekir tabii ki.

Ama şu anda bu sorudan yola çıkarak sesli düşünmeme izin ver.

Daha önce de sözünü ettiğim için kısaca değinicem; ayrıntı için o yazıları bulup oku derim vaktin olursa.

Toplumsallaşmak, duyarsızlaşmaktır; çünkü insan içine her çıkışımızda, diğer egoların (şişkinleşmiş, devleşmiş hastalıklı egoların) saldırgan söz ve davranışlarına, kem bakışlarına, sokuşturmalarına, çelmelerine maruz kalır, en derindeki milyonlarca yıllık "saldır" ya da "kaç" dürtülerimizle boğuşur dururuz. Bazen korkudan saldırır, bazen de öldürme dürtümüzü frenlemek için kaçarız.

Belki örtülü ya da açık düşmanlığa şu ya da bu şekilde maruz kaldığın o anlarda bir şeyler üretmek, dinlenmek, söz konusu saldırganlığa rağmen hayatını doğal akışı içinde sürdürmek ve hem kendine hem de etrafa renk vermemek ikilemini yaşarsın.

Bize öğretilmiş olan budur çünkü: "Uzlaş, renk verme, kıçını kolla."

Bu da ancak duyarsızlaşmakla, nasırlaşmakla mümkün. Tibet'teki bir manastırda 10 yıl inzivaya çekilip, Nirvana'ya ulaşmış olarak dönmüş bile olsan, toplumsal hayata katıldığın an tekrar tırlatırsın. Bunca kalabalık ve bunca kemirgen egonun arasında, hep orta kanalda ve dengede kalman maddeten mümkün değil.

İşte o nedenle duyarsızlaşmadan toplumsallaşamazsın.

Peki sence ben yukarıdaki açıklama özelinde "toplum" derken kimleri kastediyor olabilirim?

Avam Türk'ü mü? Hayır. Benim onlarla yolum kesişmiyor ki…

Ben, İstanbul'un mutena semtlerinden birinde oturan, insan içine çıktığında da yazar, çizer, yayıncı, üniversite hocası, hadi bilemedin, bayramdan bayrama yakın akrabalarımla görüşen biriyim. Daha da genişletirsek, bana "abi" diye hitap eden bakkalla, sucuyla, kapıcıyla, anlık kesişmeler yaşıyorum. Herkes kendi katmanında kalıyor; evli evine, köylü köyüne; çilingir sofrasına oturup, birbirimize hayatlarımızı anlatmıyoruz. Teorik olarak değişse bile, demek ki pratik olarak, benim Toplum'um Beyaz Türk. Diğer katmanlarla ilişkim yok ki sorunum olsun.

Dolayısıyla, "öteki" ni değil, kendi doğal yaşam alanımı mercek altına alıyorum. Bana iş verecek, yazdıklarımı okuyacak, arkadaşım, dostum, sevgilim olabilecek insanları kızdırıyor, tırnak içinde "menfaat kapımı" kapatıyorum. Dahası, eli kalem tutan, aleyhimde kamuoyu oluşturabilme imkânına sahip olanları, muktedirleri huzursuz ediyorum. Bok böceklerinin, hırs kumkumalarının takıldığı oluyor zaman zaman ayaklarıma. Kendi çürümüş ruhlarını bana yansıtanlar çıkıyor.

Köylünün, arabeskçinin, minibüs şoförünün benimle ne gibi bir organik bağı var ki, onları aşağılayan kendi (eski) cemaatimin bu haksızlığına isyan ederek kanlı bıçaklı olmam popülizm sayılsın?

Beyaz Türk yazısında, tepkimi daha iyi anlatmak için "gel arabeskçi kardeşim, gel kara kafalı, aşağılanmış halk…" ve benzeri cümleleri sarf eden ben, Avam'la ne ittifak ne de kavga içindeyim. Kavgam (varsa eğer) Beyaz Türk ile var. Çünkü içinde yaşadığım katman orası. Dolayısıyla da benim için toplumsallaşmak, pratikte, ilişkilerimi en aza indirdiğim, ama görüşmek zorunda kaldığımda da yazılarımda ne söylüyorsam aynı netlik ve meydan okuyuşla suratlarına tekrarladığım Beyaz Türk katmanının arasına karışmaktır.

Ama hayır. Artık onlardan biri değilim. Aralarına girmiyorum. Nikâhlarından, cenazelerinden bile uzak duruyorum. Kokteyllerine, kutlamalarına, davetlerine icabet etmiyorum.

Soy sop olarak kimlerden ve nereli olduğum, hangi gelir katmanına (tabii ki sefalet sınırı) ait olduğum belirleyici değil; bendeniz kafa yapısı olarak Beyaz Türk'le köprüleri 10 yıl önce attım. Bunu da çizgi romanlarımda, medyaya verdiğim mülâkatlarda, sonra da kitabımda ve Necdet Şen yazılarımda dile getirdim, halen de dile getirip duruyorum. Henüz tamamını okumamış olduğun için, aradaki malûmat boşlukları sana benim çelişkim ve tutarsızlığım gibi görünebilir. Normaldir. Ama kapıdan giren her yeni konukla birlikte filmi bir kez daha başa saramam.

Bilmiyorum, ne kadarını anlatabildim meramımın?

Necdet - 12 Şubat 2002

Şu "Beyaz Türk" dedikleriniz tam olarak kim oluyor, biraz daha açar mısınız?

Geceleri rüyamda renkten renge giriyorum. Siyah mıyım, beyaz mıyım anlayamadan uyanıyorum. Yazınızı her okuyuşumda da çiçek dürbününe bakıyormuşum gibi, konu farklı yönleriyle açılıp saçılıyor önümde.

Sizin yazınızda bariz olarak vurgulandığını düşündüğüm, her iki "cumhuriyet" in kurucularına duyulan tepkiydi. O dönemin anlayışının, tepeden inme beğenileri ve değerleri, bin yıllık bir birikimi yok sayarak halka benimsetmeye çalışması, bugün sahip olduklarımıza bakarsak, pek de başarılı olamamış gibi görünüyor.

Binlerce yıldan beri onlarca medeniyet yaşamış bu yamuk dörtgenin içinde. Eteklerindeki zenginlikleri döküp gitmişler, giderlerken. Bilmeden kullandığımız deyimlerde, bakmadan ezdiğimiz kilimlerin desenlerin, renklerinde, yazmaların oyalarında, halk hikâyelerinde, nedenini bilmeden inandığımız batıl inançlarımızda izleri var o kültürlerin. O izler de siliniyor artık. Üstlerinden loğ taşı geçmiş gibi düzlenip yok oldular.

Televizyondaki müzik kanallarına şöyle bir takılın, bakın en çok kimler dinleniyor. Sesinin dört oktav olduğu söylenen adam türkü söylemiyor; "bebeğimmmm, seni senden çok sevdimm bebegimmmm" diyerek gırtlak nameleri yapıyor. Millet, "bas bas paraları Leyla'ya, bi daha mı gelcez dünyaya?" ile kendinden geçiyor; "sende kaldı bende kaldı" diyen yarı çıplak hatunun detone sesinden, gözleri bacak arasına odaklanmış olarak, bilmem neresinin kimde kaldığını anlamaya çalışıyor.

Halkımın korkutucu bir çoğunluğu "bana bulaşmayan yılan bin yaşasın" sözünü düstur edinmiş. Televizyonda en çok izlenen programların başında show haber geliyor. İştahla küçük kızlara tecavüz eden öğretmenlerin, hastasına sarkan doktorların, çocuğunu zincire bağlamış, annesini pislik içinde yatıran ailelerin, vahşice öldürülen hayvanların kanlı görüntülerini seyrediyor.

İş yerinde her gün kapıda, asansörde karşılaştığım insanlar bir "günaydın" ı esirgiyorlar. Ben dediğimde ise, yüzüme dikilen bakışlardan kendimi ayıp bir şey söylemiş gibi hissediyorum. Sifonu asla çekmek gibi bir alışkanlığımız olmadığı ve kendimizden sonra gelen, önümüzden giden insanlara karşı hiç saygımız olmadığı için, hacetimizin kalınlığı konusunda da bayağı bir fikir sahibi oldum.

Yolda yürürken nereye bakacağımı bilemiyorum. Aşağı baksam "harrkkk tuu!" diyerek sallanan balgam parçaları. Karşıya baksam apış arasını avuçlayarak gelen adamlar.

Etobur bir milletiz. İster iki ayaklı ister dört ayaklı olsun iştah aynı iştah değişmiyor.

Adil miyiz, dürüst müyüz, vicdan sahibi miyiz, erdemli miyiz? İkinci Dünya Savaşı'nı ve özellikle de Musevilere karşı yapılan soykırımı anlatan filmleri izlerken, yıllardır yan yana evlerde yaşadıkları komşularını Almanlara ihbar eden, sonra da komşularının mallarını yağmalayan insanları, geçmişi tertemiz bir ırkın ahvadı olmanın vurdum duymaz tavrını takınıyoruz.

Oysa ki, geçtim gayrı müslüm komşularını ihbar edenleri, mal satmayanları (ben bunlara tanık olmadım) mahallede hangi komşusuna hangi gazeteyi dağıttığını, belli bir görüşün adamı olan bayiye jurnalleyip, çocukken birlikte üç tekerlekli bisiklet arkasından koşturduğu, aynı sırayı paylaştığı arkadaşlarının, ilkokul öğretmeninin dövülmesine hatta bir kısmından bir daha haber alınamamasına neden olan insanları biliyorum.

Nerdeyse 30 yıldır aynı mahallede komşuluk yapan insanların, çocukları çocuklarıyla oynayan komşularını sırf Alevî oldukları için, evde yasak yayın saklıyorlar diye ihbar edenleri biliyorum.

Sana'nın, tüp gazın, şekerin bizleri kuyruğa dizdiği yıllarda, kendi kırk yıllık bakkalımız değil miydi stok yapıp, iki kat fiyatla bize satan. İkinci Dünya Savaşı yıllarında stokculuktan köşeyi dönen şark kurnazları kimlerdi?

Karası da, beyazı da, yöneteni de yönetileni de masum değil bence.

Sally - 14 Şubat 2002

Var mısın, şu son paragraflarını dünyanın bütün dillerine tercüme edip, o ülkenin insanlarına okutalım, bakalım ne yorum yapacaklar?

Sence "vay beee, siz Türkler çok berbat bir milletmişsiniz!" mi derler? Yoksa, "aaa, ne tesadüf, bizde de aşağı yukarı böyle!" mi derler?

Bozkırkurdu'nu yazan Hermann Hesse Türk müydü sence? Ya da Sineklerin Tanrısı'nı yazan William Golding? Ararat filmi ile Schindler'in Listesi filmlerinde anlatılan millet aynı millet mi? Kızılderili katliamını Türkler, Almanlar ya da Kızıl Kmerler mi yaptı?

Sen New York'ta da yaşadın. Geceleri Bronx'ta dolaşabilme şansın olabilseydi ne görecektin?

Barbarlık ya da Uygarlık sence hangi milletlerin tekelinde dersin?

Herkes ne kadar kirliyse biz de o kadar kirli ve herkes ne kadar temizse o kadar temiziz; velev ki aynanın karşısında kendimizi maskesiz, makyajsız suratımızla gördüğümüz an onu başkası sanmayalım.

Dahası, bu yazılar "kim kirli kim temiz?" tartışması yapmak için yazılmadı ki. Bu tartışmanın konusu: propagandanın "eğitim" diye kakalanmış olması. Kendi fikrimiz sandığımız bir fikrin, kafamıza telkinle sokulmuş olması. Sapla samanı ayıramıyor oluşumuz.

Baksana, sen bile şu sağduyuna ve birikimine rağmen, kendi halkını buraları ziyaret eden bir turistin bakış açısından inceleyebiliyorsun. Daha düne kadar ben farklı mıydım? Hatta, daha birkaç yazı önce ekranı dolduran bozuk aksanlılara veryansın eden ben değil miydim, Beyaz Türk takıntılarımla?

Yerlere tükürme konusu gün gelir hallolur, bi şekilde yontuluruz; ama kendinden nefret eden bir toplum iflâh olmaz gibime geliyor.

Hadi hep beraber şarkının tekrar bölümünü terennüm edelim:

"Gel kardeşiiim, eliiini veer banaaa! Sev kardeşiiiim!"

Necdet - 15 Şubat 2002

Şimdi siteyi açınca kendi mektubumu gördüm.

Yazdıklarım, sizin yazınızı okuduğum anda beynime boca eden düşüncelerin, gelişine göre alt alta sıralanmasıydı. Ben de sizin gibi sesli düşünmeye çalışıyor, belki de sizden gelecek yanıta göre henüz zihnimde şekillendiremediğim sorulara bir cevap bulurum umudunu taşıyordum.

Uzatmayacağım. En kestirmeden söylemek gerekirse, ben ne sizi ne de yazılarınızı popülist buluyorum. Söylemek istediğim bu değildi. Derkenarn'da yer alan bütün yazılarınızı biliyorum, hepsini okudum. Aralarında bir tutarsızlık olduğunu düşünmüyorum, sizin sandığınız gibi. Ben Beyaz Türk yazısındaki uslûbun, diğer yazıların uslûbundan farklı olduğunu söylemeye çalışmıştım. Popülist bulmamın sebebi, herkesi galeyana getirebilecek ya da herkesin belki de ne söylenmeye çalışıldığını tam anlamasa da, körlemesine katılabileceği türden bir kalemşörlükle yazılmış olduğunu düşünmemdi.

İnsanların hangi müziği dinlemeleri, hangi resmin karşısında kendinden geçmeleri, hangi kitapları okumaları, neleri seçerlerse beyazlaşıp, nelere gönül kaydırırlarsa kararacakları, bir çoğumuzun farkında, bir kısmımızında farkında olmadığı eğitim propagandası ile zihinlerimize mıhlanmış olabilir. Bunların dışında, erdem sahibi, sevecen ve iyi niyetli bir insan olarak yetişmemizde, nasıl bir maya çalınmış ki hamurumuza ekşiyip bozulmuşuz.

Ben arabesk dinlemiyorum, zorla değil ya bana hitap etmiyor. Ama dinleyene de yan gözle bakmıyorum. Tahammül edemediğim, ben geceleri kimseyi rahatsız etmemek için kulaklıkla müzik dinlerken ya da pencereyi açtığımda radyonun sesini kısarken, alt kattan, üst kattan, yan komşudan sesi sonuna kadar açılmış müzik setinden değil sadece Ankaralı Turgut'un, Kibariye'nin, Deep Purple'ın, Lenny Kravitz'in, Mozart'ın da, dalga dalga gelip odamı işgal ederek, keyfimi iğfal etmesi. Bu terbiyesizliği Çankaya'da oturan da yapıyor, Cebeci'de oturan da, Keçiören'de oturan da.

Trafikte yol kesen, yol kapan, hiç bir kurala uymamayı zekâsal özür değil, bilâkis marifetten sayan, bu kadar tembel bir millet olmamıza rağmen nedense direksiyon başında tez canlı kesilen, kendi yaşamından başka hiç bir canlının yaşamına saygısı olmayan bu insanlara tahammül edemiyorum.

İnsana yatırım yapmayan, yetiştirdiği insanların emeğine saygı duymayan, düşünen ve üreten insanlar yerine, her söylenene biat eden insanların yükseldiği bir ülke oldu çıktı burası? Hep mi böyleydi, ben mi yeni açtım gözlerimi dünyaya? Tüm bu çirkinlikler hangi sokma akıl eğitimle öğretildi bize? Ben de bu yumurtanın içinden çıktım, şimdi dönüp kabuğumu beğenmiyorum?

Çıktığım yeri kabullenmek zorunda hissetmiyorum işte kendimi. Bu kabuğun değişeceğini sanmıyorum. Bizim kabuk, şu diş macunu reklamındaki iki yumurtadan kalsiyumla korunmamış olanınkine benziyor. Gün geçtikce inceliyor.

Evet barbarlık ve uygarlık kimsenin tekelinde değil. Hiç bir ülke, insan hakları, soykırım, kültür emperyalizmi, devamını siz getirin, hiç bir konuda bir diğerine ders verecek kadar sütten çıkmış ak kaşık değil. Herkesin saklayacak çok ayıbı var.

Bir çok ülke gördüm, ikisinde uzun süre yaşadım. Bronx'u ve Harlem'i de biliyorum Doğu Londra'nın kenar mahallelerini de. Gece çıkmanıza gerek yok. Gündüz gözüyle sizi bu semtlere bıraksınlar, hangi ülkede olduğunuzu tabelâlar olmasa asla bilemezsiniz. Alibeyköy'ün, Çinçin Bağları'nın kardeş semtlerinden hem New York'da hem Londra'da var. İnsanların ezilmişlikleri, isyankârlıkları, yoksullukları, dinledikleri müzikler bire bir aynı neredeyse. Gece yarısı kavga eden adamlar, radyoyu bağırtarak müzik dinleyenler, gaz şirketini, elektrik şirketini atlatmanın, telefon konuşmalarını bedavaya getirmenin yollarını bulan dehalar oralarda da var. Her toplumun çürüyen uzuvları var. Sadece biz miyiz "çok dindar" olan millet. Amerikalılar kadar din bağnazı ve sığ düşünceli bir millet daha olamaz. Şu sizin anlattığınız devekuşlarına herkes kadar onlar da benziyor.

Herkesin var bi çöpü göze batan velhasıl. Başka milletten insanlara, kültürlere ve dinlere ne kadar açık ve hoş görülü oldukları tartışılır, ama en azından kendi toplumları içinde bireye saygıları var. Bu da tartışılır, her tezin bir anti tezi vardır. Verdiğiniz örneklerle bir şeyi hem yanlış hem de doğrulayabilirsiniz. Ben yeni bir tartışma başlatmak amacında değilim. Sizin dediklerinize karşı çıkıyor da değilim. Yani onlara bir çelişki olsun diye yazmıyorum. Sadece bu da benim meramımı biraz daha açmaya çalışmak çabası.

Sally - 17 Şubat 2002

Sally, bi itirafta buluniiym mi? Yukarıda örneklediğin terbiyesizliği ben de yapıyorum.

Yani, ne zaman bir Fleetwood Mac kaseti koysam kasetçalara, özellikle de tam Stevie Nicks'in Beautiful Child şarkısına gelince köklüyorum potansiyometreyi, mahalle inliyor.

Hanzoyum, itiraf ediyorum.

Ama gene de Ermenileri ben kesmedim valla.

İnsanın paylaşası geliyor. Yani, ne biliiym, o şarkıda o kadar duygulanıyorsun ki, "bunu herkes dinlemeli" arzusu bütün benliğini sarıyor.

Valla sevgiden…

Bence sen de boş verip, aç müzik setinin sesini sonuna kadar, bütün mahalle Zakir Hussein dinlesin.

Necdet - 17 Şubat 2002