Çöp

Eveet, 'ÇÖP' başlıklı yazının üzerinden 4 gün geçti. Sayfaya bakıyoruz ve tek bir cümle bile göremiyoruz bu konuda. Neden?

Hemen bir kaç tahminde bulunayım. Birinci ihtimal; aslında burası yaşadığımızı zannettiğim yer değil. Yani, tüm sokaklar ve insanlar tertemiz. Hiç bir atık, yığınlar halinde bir yerlerde toplanmıyor ve dolayısıyla da ne insanlar ne de hayvancıklar için tehlike arz etmiyor. Yerlere Çöp atmak, atıkları değerlendirmemek, hele hele Çöp atana kızanı dövmek gibi insan dışı davranışlar buralarda tarihe karışmış durumda. Gel gör ki benim haberim yok!

İkinci ihtimal ise; hayır, buralar benim bildiğim yerler. Genel itibariyle pis insanlarız. Evimiz temiz ama sokak bizi ilgilendirmez. Forum sayfalarında konu olması ise hiç ilgilendirmez.

Temizlik anlayışımız; başkalarına yağ çekmek ve hoş görünmek gerektiğinde aklımıza gelen şeylerden biri sadece. Ev temizlenir; konu komşu gelecek. Sokak temizlenir; bakan, yurt dışı temsilcisi -insan üstü varlıklar - vs Gelecek.

Bir üçüncü ihtimal de şu olabilir; "Forum sayfalarında, küstüm ben size, aslında yazmazdım ama kişiliğime lâf ediyorsunuz meâlinde, sen kimsin, ben şuyum, sen busun gibi önemli konular dururken, temizlikle ilgili herkese yararlı olabilecek bir konuda bir iki fikir üretmek de neyin nesi!" diye düşünülüyor olmalı.

Gereksiz polemiklere girilmesini önlemek için hemen söyleyeyim, bunları kimsenin şahsına ithafen yazmadım.

Sadece, 'Bir elin nesi var iki elin sesi var.' atasözünü de düşünerek, ortak fikirler üretebiliriz gibi safça bir fikre kapılmıştım.

Ama görülen o ki, bir elimin sesi gitti ve ancak diğer elime çarpabildi. Burak<>Burak.

Ben ne mi yapıyorum bu konu hakkında? Cebi olan tüm giysilerim ve eşyalarım, Çöp kutusu yok diye yere atılmamış olan Çöplerle dolu, geziyorum. Sokağa Çöp atanları dövülme riskine rağmen uyarıyorum. Çocuklara en sade dille nasıl bir yerde yaşamak istediklerini soruyor ve Çöp atmalarını engelliyorum. Atıkların kullanılabilir hale getirilmesi ile ilgili ise, hiç bir şey yapamıyorum. Çünkü, elimin sesi pek cılız kalıyor. Bu sayfada sizin gösterdiğiniz duyarsızlık, dışarıda da aynı sevimsiz 'amaan boşver sen mi düzelteceksin her şeyi' anlayışını devam ettiriyor.

Sizlere birazcık kişisel tavır takınıp, bir kaç atıfta bulunsam dayanamaz hemen yazarsınız değil mi?

Burak - 30 Temmuz 2001

Sevgili Burak;

İlkokul hayat bilgisi kitaplarında sağlıklı çocuk resimleri vardı; kötü çizilmiş, eklemleri sakat gibi ama yüzleri kırmızı, yanaklarından kan damlayan ve hiç kullanmadığımız bir sıfatla nitelendirilen. "Gürbüz" denirdi onlar için. Hiç günlük hayatta "gürbüz" ü cümle içinde kullanan göremezdik ama o kitaplarda gürbüzdü onlar.

Bir de sık sık kan veren, yaz kış soğuk suyla duş alan, ille de gözlüklü ama sağlıklı orta yaş insanları vardı. Gene kötü çizilmiş. Dikkat buyrun yaz kış soğuk suyla duş alırdı bu adamlar, daha o zamanlardan kafamız karışırdı, soğuk suyla duş ha, hem de kış filan.

Ve daha bir sürü "bize" uymayan hayat bilgisi kitabı insanları. Onlar babamız gibi yaşamazlardı, ya da biz o çocuklar gibi yaşamazdık. Sağlık konularından, ders konularına; Çöp konularından, büyükbaba - büyükanne (nine derdik biz, anaane, dedee, buba filan derdik onlar büyükanne ya da en fazla dedeciğim derlerdi) ilişkilerine kadar hep "ideal" karakterlerdi.

Sonuçta onları kitabın kapağını açtığımızda ya da okuma parçasını parçalarken okuyup, tanıyıp, yadırgamayıp işimiz bittiğinde yollardık sayfalarına. Biz değildik onlar ve hiç de biz olamadık.

Yazdıkların biraz onları hatırlattı ve sen gözümde "gürbüz" bir çocuk olarak canlandın. "Çözülecek bir bu konu mu kaldı nelerle uğraşıyorsun" tarzında anlama yazdıklarımı.

Demek istediğim, Haliç'in Perşembe Pazarı kıyıları hayatını sürüyoruz ve içimiz dışımız değişemeyecek kadar "bu". Çöp işin bir parçası, tümden düzelince Çöp kendiliğinden düzelecek zaten ama tümden düzelme diye birşey yok. Murat Yetkin kardeşim gene beni, inancına bağlanmışsın deli "inancını" tutar gibi (?) diye tatlı tatlı eleştirecek ama ümitsizim yahu ne yapayım.

Hulasa ne bu forumda ne de bu ülkede salyangoz satamazsın. Kavga, döğüş, çekişme, hüyopppp, alooooo konuları yoksa gerisi boş işte. Açmış olduğun konu başlığı Hayat Bilgisi kitaplarından çıkamaz.

Saygılar.

Humuslu Toprak - 30 Temmuz 2001

Anladığım kadarıyla internetteki Türk halkının psikolojisi de normal hayattakinden farklı değil.

Kadın başlığı altındaki ikinci forum alanında, gladyatörler arasındaki kavga-gürültü (ilki bir kazaya kurban gittiydi) baya "rating" alıyordu. Reha Muhtar büyük adam abicim. Yani büyük bir sosyolog olabilir, Türk halkının nelerden hoşlandığını iyi incelemiş.

Burak'cığım senin Çöp muhabbetin de iyi hoş ama boş geldi bana ilk okuduğumda… Ama madem ille fikrimizi öğrenmek istiyor, katkı bekliyorsun, bu kadar ısrara hiç dayanamam; söyliyeyim bari: Ankara Büyükşehir Belediyesi o senin dediğin tarzda bir uygulamayı bundan 8-9 sene önce başlattı ve bitirdi. Acaip tepki aldı çünkü…

En çok ta ben ve benim gibiler, Beatles'in tabiriyle köpekler gibi çalışıp "It's a haaard day's night and I had workin' like a dooog! Diye sürünerek eve gelip yemek, çamaşır, bulaşık, ütü, çocuk bakımı derken bir de Çöplerin içinde boğuşup, plastik ve kartonları, yemek artıklarını ayrı-ayrı ve haftanın belirli günlerinde, mavi poşetler içerisinde bekleyen Sayın Başkana saygılarımızı en üst makamlardan namelerle sunduyduk.

Ha, başka bir sivri akıllının ekmeklerin naylon poşette satılması fikrini ise çok tuttumdu ama o da yürümedi maalesef.

Uzun lâfın kısası: Burası Türkiye, herkes konuşur, parlak fikirler üretir, aslında insanlarımız aptal görünse de zekidir, hatta bu konuda lazlar örnektir. Kendi aptallıkları üzerine fıkralar üretip yayarlar, herkes onları saf-salak sansın diye, en güzel kazık atan müteahhitler de onlardan çıkar. Kulunuz da onlardan zamanında iyi bir kazık yediydi de ondan inceledim bu konuyu.

Ha, ne diyordum? İnsanlarımız zekidir, bol bol fikir üretir ama iş uygulamaya gelinceeee

I ıhhh! Olmayacak duaya amin demiyom. Fikrin güzel olabilir ama pek bir ütopik kalıyo bu gelişmemiş, üçüncü dünya ülkesinde…

Sağlıcakla kal, Çöpleri ayrıştırılmış bir Türkiye diliyorum torunlarım ve senin için.

Sarı Kedi - 31 Temmuz 2001

'Hayat bilgisi kitabından çıkmış bir gürbüz ve ütopik fikirler.' Haklısınız.

Hayatta başta kendisi, sonra da çevresi adına sorumluluk taşımayı ekstra bir yük olarak gören insanların çoğunluğu oluşturduğu bir toplumda elbette ki ütopik bu düşünceler. Bir ümit işte garibin taşıdığı. Neylersin.

Bundan yüz yıl önce bilgisayar, hatta renkli, kumandalı televizyon da ütopik birer hayâldi Türkiye için.

İstediğim sadece, azıcık özen ve saygıydı. Hiç bir zaman, herkesi aynı formata sokmak ve temiz olmaya zorlamak gibi bir düşünce taşımadım. Böylesi bir beklenti de gerçekten 'ütopik', aynı zamanda da 'aptalca' olurdu. Paylaşılan ortak alanlar ve ortak çıkarlardı sadece söz konusu olan.

Öyle sandığınız gibi, kalburüstü olduğundan sokakları Çöpsüz bir semtte yaşamıyor aksine, her gün pis sokaklardan geçiyorum 'ne yapabilirim' i düşünerek… Temiz bir sokakta yaşama hakkıma saygı gösterilmesini bekliyorum, ümitsizce…

Amaaan boşverin siz bunları. Bir bu konu mu kaldı konuşacak? Zaten aslında konuşacak pek bir konu da yok. Burası Türkiye deyin ve sıyrılın işin içinden. Her konu için sergilediğiniz tavır da bu değil mi? Kendini böylesine aşağılayan ve güzelliklere lâyık görmeyen insanların çoğunluğu oluşturması beni biraz üzüyor.

Olsun ama yine de eksik etmeyin iyi temennilerinizi gelecek kuşaklar için.

Aklıma bir Karadeniz fıkrası geldi.

Karadenizli vatandaşın biri her gün dua edermiş Allah' a: 'Ne olur büyük ikramiye bana çıksın.' diye. Ama bir türlü olmazmış bu isteği. Bir gün melekler bu adamın haline acıyıp, Allah'ın huzuruna çıkmışlar ve 'Sen en yüce varlıksın. Ne olur şu adamcağızın isteğini bir kere olsun yerine getir.' demişler. Aldıkları yanıtsa şu olmuş: 'Ben de üzülüyorum onun için. Ve büyük ikramiyeyi de ona çıkaracağım, eğer bir kerecik olsun bilet alırsa…'

Saygı ve sevgiler…

Burak - 31 Temmuz 2001

Hah ha haaa:) Sevgili Burak…

Biliyor musun? Benim bir şeker dayım vardı, bir ömür boyu her hafta Milli Piyango bileti aldı ve asla çıkmadı.

Aslında kar yağdığında benzer şeyler düşünürüm ben de. Herkes kendi evinin önünü temizlese sokaklar tertemiz olurdu diyen bir Alman yaşarmış bir zamanlar bu dünyada. Demiş de ne olmuş? Hâlâ buzlarda kaya düşe gidiyoruz sokaklarda. Üstelik sadece kendi baktığı evin önünü temizleyen kapıcılar çıkan buzları da sokağa atıyo ki daha bir kayıp düşelim diye.

Alo, burası Türkiye. Sesim geliyo mu? Aklıma bir cennet-cehennem fıkrası geldi.

Korkmayın, anlatmıycam bilirsiniz zaten. Hani, günahkâr adam ölünce sormuşlar: "Hangi milletin cehennemine gitmek istersin?" diye. Bari öldükten sonra medeni yaşayım diye İsviçre cehennemini seçmiş. Düzenli olarak her gün 15 kova bok yemekteymiş. Sonra bir de bakmış Türk cehennemindekiler şen şakrak. Hayrola, ne bu neş' eniz? Demiş. "Eee, burası Türkiye, bir gün bok var kova yok, bir gün kova var bok yok. İşte bööyle mutlu mutlu yaşayıp gidiyoruz." demişler ya.

İşte aynen öyle yaşıyoruz biz de…

Sarı Kedi - 31 Temmuz 2001

Bu Çöp konusu aslında benim de kafamı kurcalayıp duruyor. Mucit macit gibi fikirler üretip duruyorum.

Ama önce yanıtını herkesin bildiği soruyu tekrarlayayım.

Ortalık neden bu kadar kirleniyor?

Şundan:

1) Çöp kamyonları Çöp konteynırlarını başaşağı çevirip arabaya boca ederken, Çöplerin içindeki bütün o ıslak, cıvık şeyler, yemek artıklarının suları yerlere akıyor. Çöpçüler, yere akıttıkları o şeyleri temizlemeden "hooo! Haaa!" diye bağırarak yollarına devam ediyorlar. Yani kuru Çöpleri alıp ıslakları sokağımıza sıvayıp gidiyorlar.

O yerlerdeki iğrenç ve yapışkan sıvılara basmadan yürümek sıkı bir bale eğitimi gerektiriyor; ama ben şu ana kadar çok çiçek sulayan kapıcı gördüm de hortumu takıp oraları şööle bi akıtanına rastlamadım.

2) Çöplerden kâğıt, şişe falan toplayan esmer vatandaşlar, aradıklarını bulabilmek için bütün kapalı poşetleri patlatıp ortalığa saçıyorlar. Yaz sıcağında sinekler anında teşrif ediyor.

3) Kimi Çöp konteynırının (bu kelimeye de kıl oluyorum; şu andan itibaren "teneke" diicem) kapağı yok. Tamamına yakını boşken bile leş ötesi. Mamafi, bu demek değil ki öööle bırakılsın. İşimiz ne, temizleyelim. Olmadı, döve döve kapıcıya temizletelim (dövmek şart değil, opsiyonel; yani sünnet).

4) Belediye işçileri gelip "teneke" yi başaşağı boca ettikten sonra defolup giderken asla o zırıltıları aldıkları yere bırakmıyor, yolun ortasında terkediyorlar. Kimse de o pis şeylere elini sürüp kenara itmiyor. Hatta kapağını bile kapatmıyor. Iyyyy! Niye kapatsın ayrıca? Ortalıkta zaten yeterince yolun ortasına gelişigüzel parkedilmiş araba var, bir de bu Çöp vagonları (hah, "vagon" tenekeden daha iyi, bu vagonlar) berbat bir manzara yaratıyor.

5) Biz batmışız abi.

6) İnsanoğlu bir tuhaf, şişe kavanoz vagonlarına yemek artığı, pil toplanan kutulara pet şişe, kâğıt toplama yerlerine de yanan sigara atar. O nedenle (zaten bunları yeniden işleyecek yerlerin varlığı şüpheliyken) herkesin evinde dört ayrı Çöp torbası bulundurması pratikte zor bir iş. Olsa çok iyi olur ama, sen uygularsın büyükannen uygulamaz, o uygulasa görümcen uygulamaz. Üstelik sırada elti, baldız, kayınbaba, kuzen, sütnine, ebe, daha yığınla kişi var; hangi birini eğiteceksin?

7) Bu millet adam olmaz abi.

8) Çözüm önerileri:

A) Çöp zabıtası. Ortalığı kirleten, kendi Çöp vagonunu temiz tutmayan, vakitsiz Çöp bırakan apartmanlara ceza yazan bir Çöp zabıtası en azından işsizlik sorunu açısından yararlı olabilir. Yeni bir avanta kapısı doğar fakir memur kardeşlerimize. Böylece "parasıyla değil mi kardeşim?" der, boca ederiz Çöpü sokağın ortasına, yeni bir hovardalık kapısı açılır.

B) Çöp toplayan kamyonların yanında yürüyen ve "hooo! Haaa!" diye bağıran gürültücülerin ellerine fırça, hortum ve arap sabunu verilip, arabaların arkasına konacak kolonlarda da "mintaksla canım mintaksla" melodisi çalınabilir. Bu durumda her Çöp kamyonunun ardından bir de arazöz, onun ardından da bir kurulama ekibi gelebilir. Yabancılara bunu "Turkish Carnival" diye yutturup turist bile çekebiliriz.

C) Herkes Çöplerini götürüp Yakacık Çöplüğüne (Ankaralılar Mamak Çöplüğüne) kendisi bırakabilir. Hatta orada herkesin bir parseli olur, Çöpler karışmamış olur.

D) Benim fikrimi sorarsanız, en kestirme çözüm hiç Çöp üretmeyip, armudun sapı, üzümün Çöpü, karpuzun kabuğu, balığın kılçığı da dahil her şeyi mideye indirmek. Nasıl olsa pet şişe, karton kutu, plastik leğen ve kırık somya gibi Çöpler ortalığı kokutmaz.

E) Eeee? Noolucak bu memleketin hali?

F) Bu konuda TRT kurumuna da iş düşüyor. Her akşam haberlerden önce "Adam Olacak Çocuk Çöpünden Belli Olur" adında bir mini dizi yayınlayıp, kıyıda köşede kalmış kazık yutmuş tiyatroculara ekmek kapısı açılabilir.

G) Alo Reha Muhtar hattına şikâyetlerimizi bildirebiliriz. O da "Çöpmen" diye komik bir muhabir yaratır, bu konuya gülmemizi sağlayabilir. Hatta apartmanlar arasında Show haberde görünme konusunda gizli bir rekabet oluşabilir (yok, bu fikrimden vazgeçtim, ortalık iyicene leşe döner).

H) Haa, sahi, bu forumda uzunluk kısıtlaması var mı?

I) İyi, tamam, şimdilik bu kadar. Daha ne fikirlerim vardı halbuki.

J) Burak, şaka bir yana, sen iyi bir çocuksun. Efendisin, yakışıklısın, zekisin, pozitifsin. Seninle iftihar ediyorum. Gel şöyle bakiim, otur yanıma. Ahh canımm, muccckkk, mucccckkk. Şeker çocuk! Ne kadar hoşsun sen öyle bakiim! Dur, kaçma! Gel bak ne söyliicem!

Tüh, utandı çocuk. Ne diyorduk?

Bu Çöp mevzuu benim de kafamı kurcalıyor arkadaşlar…

Eylûl - 31 Temmuz 2001

Yoğurdu sütü tabakta, meyveyi ağaçta yerken, reklamlara kandınız. Batılı oldunuz, sıra bedelini ödemeye gelince yan çiziyonuz.

Eloğlu arabasıyla birlikte yolunu da yapmış; bize önce araba geldi, yol daha gelecek. Paketlemede allahına meydan okuruz ama "recycling" konusunda kaç uzman var? Ve cürümleri ne?

Üniversite sınavlarını "derece" ile kazananların meslek tercihlerini duydunuz mu?

Haset etmeyin, sizin de kapağı yurt dışına atacak bir mesleğiniz olsun. Türkiye Çöple dolunca tüyersiniz.

Humuslu Toprak, "inancına bağlanmışsın deli 'inancını' tutar gibi" ama bu defa haklısın. "Hattı müdaafa yoktur, sathı müdaafa vardır, bu satıh da…"

Çöpler kalkarsa kedi, köpek takımı aç kalır bu memlekette. Benim önerim: Çöp toplayan herkes, küçük bir miktar ciğer parası versin.

Murat Yetkin - 31 Temmuz 2001