Uzayıp giden tren rayları

Anonim - 0000   bu yazar neler yazar?

---

ABD'deki rayların genişliği 4 feet, 8, 5 inc'tir. Bu oldukça ilginç bir mesafe. Neden acaba tam olarak bu ölçüde? Çünkü İngiltere'de bu şekilde ve raylar ilk defa sürgündeki İngilizler tarafından yapılmış.

Kennedy uzay aracı fırlatma rampasına baktığımızda, asil yakıt tankının her iki yanında iki büyük füzenin yer aldığı dikkatimizi çeker. Bunlar SRB (Solid Rocket Boosters) olarak adlandırılır ve Thiokol şirketi tarafından Utah' taki fabrikasında üretilir. Bunların genişliği yaklaşık olarak 5 feettir. Aslında bunları tasarlayan mühendisler daha fazla genişlikte yapmayı istemişler, ama yapamamışlar…

Niye?

SRB' ler fabrikadan fırlatma rampasına trenle gönderilmek zorunda olduğundan bu istekleri gerçekleşememiş. Bahsedilen tren yolu dağdaki bir tünelden geçmektedir ve SRB' ler yolun genişliğinden hafifçe daha geniş olan bu tünelden geçmek zorunda olduğundan, bahsettiğimiz genişlik de yaklaşık olarak tren raylarının arasındaki genişlik olan 4 feet 8.5 inç'ten biraz fazladır. Bu oldukça ilginç bir mesafe. Neden acaba tam olarak bu ölçüde? Çünkü İngiltere'de bu şekilde ve raylar ilk defa sürgündeki İngilizler tarafından yapılmış.

Peki neden İngilizler bu genişliği kullanıyorlarmış?

Çünkü ilk tren raylarını yapanlar eski tramvayları yapan kişilermiş ve bu genişlik de onların kullanmış oldukları genişlikmiş. Neden acaba özellikle bu uzunluğu kullanıyormuş bu adamlar?

Çünkü bu adamlar, tekerlekler arasındaki bu mesafeyi eskiden beri at arabalarını yaparken dikkate alıyor ve tramvayları yaparken de aynı şase genişliği ve araç gereçleri kullanıyorlarmış.

Güzel. O zaman, at arabalarında tekerlekler arasında neden bu ilginç ölçüyü dikkate alıyorlarmış? Çünkü diğer bir ölçü kullandıklarında eski bir İngiliz yolunda araba bozulduğundan, yol izleri arasındaki mesafeye uyacak şekilde ölçüyü tutturmak zorundaymışlar. İyi de acaba kim bu eski yolları, yol izlerini böyle oluşturacak şekilde yapıyormuş? Avrupa'daki (ve İngiltere'deki) ilk uzun mesafeli yollar Roma İmparatorluğu tarafından kendi savaşçıları için yapılmış ve o zamandan beri kullanılagelmekteymiş.

Bu yol izleri neden bu şekildeymiş?

Roma İmparatorluğu'nun ilk savaşçılarının arabaları bu ilk tekerlek izlerini oluşturmuşlar ve diğerleri de arabalarının tekerleklerinin zarar görmesinden korktuklarından, bu izlerin üzerinde gitmesini sağlayacak şekilde iki teklek arasındaki mesafeyi taklit etmek zorunda kalmışlar. İşte bu nedenle, Roma İmparatorluğu için ya daRoma İmparatorluğu tarafından yapılan at arabalarının hepsi, tekerlekler arasındaki bu mesafeyi koruyacak şekilde aynı ölçülerdeymiş.

ABD'deki standart ray genişliği olan 4 feet, 8, 5 inc ölçüsü Roma İmparatorluğu savaş-arabalarının yapılış kurallarından türemiş, gelmiştir.

Kurallar ve bürokrasi her zaman var olmuştur.

Bazen size bazı kuralları hatırlattıklarında; bu kuralların kimin kıçının altından çıktığını sorarsınız, değil mi? Tam doğru yoldasınız, Roma İmparatorluğu'nda savaş-arabaları, arabanın eni, tam olarak iki atın kıçının arasındaki mesafeye eşit olacak şekilde yapılmıştır. Böylece ulaştığımız yanıt, en başta sorulan sorunun yanıtıdır.

Şimdi de bağlantılı başka bir konu… Yine atların kıçı ve yolun genişliği ile bağlantı kuran başka bir ilginç hikâye. Uzay aracı fırlatma rampasına baktığımızda, asıl yakıt tankının her iki yanında iki büyük füzenin yer aldığı dikkatimizi çeker. Bunlar SRB (Solid Rocket Boosters) olarak adlandırılır ve Thiokol Şirketi tarafından Utah'taki fabrikasında üretilir. Aslında bunları tasarlayan mühendisler daha fazla genişlikte yapmayı istemişler, ama SRB'ler fabrikadan fırlatma rampasına trenle gönderilmek zorunda olduğundan bu istekleri gerçekleşememiş. Bahsedilen tren yolu dağdaki bir tünelden geçmektedir ve SRB'ler yolun genişliğinden hafifçe daha geniş olan bu tünelden geçmek zorunda olduğundan, bahsettiğimiz genişlik de yaklaşık olarak iki atın kıçı arasındaki mesafeye denk gelmektedir.

Yani sonuç olarak; dünyanın en gelişmiş ulaşım sisteminin fırlatma füzelerinin dizaynı, iki bin küsur yıl önce bir atın kıçının genişliği ile belirlenmiştir.

(Gönderen: Dr. İ. Hakkı Gürbüz)